Groat Amelander Woa’deboek

Groat Amelander Woa’deboek

Wat Anton Oud niet meer kon afmaken - hij stelde het Woa'deboek fan ut Amelands samen en was bezig met een verbeterde en uitgebreidere versie - werd afgemaakt door Siebren Diek en de Fryske Akademy. Oud overleed in 2006 en het duurde daarna nog tien jaar voor het woordenboek klaar was.

Het ‘Groat Amelander Woa’deboek’ heeft meer dan 900 bladzijden en een mooi stevig kaft, mooier dan het slappe kaft van de eerste editie.

“Keutelke, kôb, bontlieuw, rotje. KWARTET!!!” Wie aan het Amelands wil ruiken kan beginnen met het Amelander Kwartet.

Hoät en Hòd
‘Bûter, brea en griene tsiis, wa't dat net sizze kin is gjin oprjochte Fries.’ Dat was het testzinnetje dat je in de tijd van Grutte Pier moest zeggen om te bewijzen dat je een echte Fries was en geen Hollander.
Op Ameland zijn het de regels ‘oäd hoät op soäder’ die verraden dat je uit Hollum komt terwijl de oosthoekers van ‘òd hòd op sòder’ spreken. Het is de taaltest in het Amelands, het klassieke zinnetje dat de verschillen in uitspraak tussen oost- en west-Ameland illustreert, het dialect dat op straat en in huiskamers nog volop voertaal is. In november 2016 verschijnt een nieuw Amelands woordenboek.

Woa’deboek fan ut Amelands
Anton Oud deed Ameland heel veel plezier met zijn initiatief dat leidde tot het Amelands woordenboek. De Fryske Akademy bracht het in 1987 uit. Het boek kwam tot stand met medewerking van diverse Amelanders die hun kennis over het dialect deelden met Oud. Een immense klus waar jaren aan voorbereiding, schrijven, schiften en schrappen aan te pas was gekomen. Het ‘Woa’deboek fan ut Amelands’ werd juichend ontvangen, maar er was ook commentaar. Het zette de samensteller aan tot het beginnen aan een tweede editie, die dikker en beter moest worden. Hij begon er aan, maar kreeg niet de tijd de klus te volbrengen. Anton Oud overleed in 2006.

Groat Amelander Woa’deboek
De Fryske Akademy pakte het project daarna op en taalkundige Siebren Dyk mocht zich er mee bemoeien. Het duurde na 2006 nog tien jaar, maar nu ligt daar dan het tweede woordenboek, dat ‘Groat Amelander Woa’deboek’ heet. En het mag ‘groat’ heten, want het is een pil geworden van meer dan 900 bladzijden. Met een mooi stevig kaft, dit keer.

Ave'seare
Voor eens en voor altijd kunnen we lezen hoe je het S-woord van de gebruiken rondom Sinterklaas schrijft. Is het met een t er in, met een d of moet je soms oas op het eind schrijven. Op pagina 596 staat het verlossende woord.
Mijn lievelingswoord staat er ook in: ave’seare. Een echt Pappe-woord. Mijn vader had het altijd over ave’seare. Tegenwoordig is dat woord verdrongen voor opskiëte, maar ave’seare is duizend maal mooier.

Foarwoa’d
Voorin het boek staat een foarwoa’d van Anton Oud. Daar kun je zien hoe geschreven Amelands eruitziet, want er zijn nauwelijks teksten in het dialect gedrukt. Het ziet er fantastisch uit en we mogen Oud dankbaar zijn dat hij zoveel moeite genomen heeft om deze boeken samen te stellen.

Geurtje
Het nieuwe boek heeft een heel eigen geurtje, het zal het Amelander Woa’deboek-geurtje zijn. Het wordt mijn handboek, zoals het eerste Woa’deboek fan ut Amelands ook mijn handboek was. Het enige dat ik mis is een leeslint. Dat had er wat mij betreft nog bij gemogen. Dat ziet er chique uit, is handig bij het zoeken en past bij zo'n dikke pil.
Jeanet de Jong

Het boek wordt op 15 november gepresenteerd in de Burgemeester Waldaschool.

⇒ in AmelandinZicht Magazine nummer 12 staat een groot artikel over de totstandkoming van het Woa'deboek en een vraaggesprek met Siebren Dyk en Antje van Seventer. Informeer bij de VVV of in de webshop van de VVV of er nog een exemplaar beschikbaar is.

• Groat Amelander Woa’deboek
• Siebren Diek en anderen
• Uitgave van Fryske Akademy
• ISBN 9789492176301
• € 44,95
• November 2016