Column - Malta en Ameland

Als mediamens volg ik media en gebeurtenissen zoals met Jamal Khashoggi en Daphne Caruana Galizia. Khashoggi is de journalist die recentelijk het Saoedische consulaat in Istanbul binnenstapte om wat papieren te regelen en er nooit meer herkenbaar naar buiten kwam. Caruana Galizia was journalist op Malta en zij onderzocht duistere praktijken van bestuurders van het grote eiland. Het is inmiddels een jaar geleden dat zij de dood vond door een bom onder haar auto. De moorden op deze twee journalisten is een aanslag op de vrijheid van het woord. Moord is wel de meest gewelddadige reactie, het meest drastische antwoord op meningen waar je je niet in kunt vinden.

In de Leeuwarder Courant van zaterdag 13 oktober schrijft Stef Altena een groot artikel over hoe Malta een jaar na de aanslag erbij ligt. In de staart van dat stuk schrijft Altena over ene Ype Visser, man uit Harlingen die al heel lang op Malta komt. Visser suggereert dat het logisch is dat je gepakt wordt als je als journalist opschrijft wat je denkt dat goed is. En Visser vergelijkt Malta met Ameland. Op een eiland is het een kwestie van ‘leven en laten leven’, zegt hij, en Daphne Caruana Galizia hield zich niet aan die regel.

‘Leven en laten leven’, het zingt in mijn hoofd. Het klinkt heel aannemelijk, ‘leven en laten leven’; je niet zo druk maken om wat een ander doet, een ander wat gunnen zodat ook jou wat gegund wordt, je stil houden ook als je het ergens niet mee eens bent. Het klinkt logisch, maar het is een fuik. Dat ‘leven en laten leven’ biedt weinig ruimte aan publieke meningen. Dat ontdekte een Facebooker op Ameland, niet op het eiland geboren, die meningen heeft en ze ook liet horen. Hij kreeg zo vaak zulke vervelende reacties dat hij een moratorium op zijn Facebookpublicaties zette. Een van de kreten waarmee hij regelmatig in de hoek werd gebonjourd: “Jou binne gien echte Amelander”.

De dooddoener wordt vaker gebruikt en het zijn niet de allerslimsten die deze in de discussie gooien en daarmee het debat een foute wending geven. Onlangs nog, tijdens een avond over ‘De Stelp op De Stelp’, was niet iedereen overtuigd dat de gemeente een verkeerde keuze maakt. Er was een tegengeluid en normaal gesproken koestert elk debat het tegengeluid. Een op Ameland geboren gepensioneerde kon het niet verdragen: “Jou binnen gien echte Amelander!” Met andere woorden: hou je kop, je bent hier niet geboren en je woont hier nog maar 15 jaar, je hebt geen recht van spreken.

Iedereen kan fouten maken en iedereen mag af en toe ‘een beetje dom’ zijn, maar elk mens, elke eilander en elke Amelander met een beetje verstand en lef in z’n donder komt op tijd terug op uitglijders. Wat de ‘eilanders met een mening’ werd aangedaan is als het zaadje voor wat Daphne een jaar geleden overkwam en haar het leven kostte. Het is het begin van het einde van een fatsoenlijke gemeenschap en het einde van de democratie. Het zal toch niet echt zo zijn dat Ameland op Malta lijkt?

Jeanet de Jong