Column - IJszee

IJszee

Zo, de schilderijen van oans moeke zijn weer bij de rechtmatige eigenaren en het project Busverhalen is feestelijk geopend. Nu is het tijd om me voor te bereiden op de kou van de Noordelijk IJszee. Ik ga op avontuur in het spoor van mijn verre oud-oom de walvisvaarder en commandeur Hidde Dirks Kat. In mijn rugzak komen heel wat andere kledingstukken dan Hidde Kat in 1777 meenam op de Jufvrouw Klara in zijn scheepskist. Een kist van Kat is te zien in Museum Sorgdrager, op stal in de schuur waar ook de scrimshaw in de vitrine ligt en waar de harpoenen en de kinderkajak hangen. Kat had vooral wollen kleding en halfhoge leren laarzen. Tegenwoordig kunnen we gebruikmaken van GoreTex schoenen en waterafstotende broek, jas en handschoenen. Kat had een gewatteerd wambuis, ik heb een polar fleece vest, een uitgekiende moderne stof die droog blijft, warm houdt en licht van gewicht is. Het enige dat ik gelijk heb aan Hidde Kat is het gebreide wollen mutsje. Zodra hij zo noordelijk kwam dat het echt koud begon te worden, deed Kat zijn hoed af en zette zijn wollen mutsje op. Ik stel me daar altijd bij voor dat zijn Jantje dat voor hem gebreeën had. Ik heb een soortgelijk mutsje. 

Scheepskist van Kat

Spitsbergen is het doel, het eiland waar ook Kat naartoe voer en waar hij de eerste robben ving. We gaan het zien hoe koud het nu op Spitsbergen is en hoe koud het voelt als daar de noordenwind jaagt. Op Ameland weten we van de laatste weken dat die wind uit het noorden behoorlijk koud aan kan voelen, terwijl het tegelijkertijd in de luwte en in het zonnetje heel aangenaam is. Spitsbergen ligt ver binnen de Poolcirkel, het zal er volgende week nauwelijks donker worden.
Ik stap in Oslo op het vliegtuig naar Longyearbyen, de nederzetting op Svalbard, zoals de Noren de eilandketen noemen. Het is de noorderlijkste nederzetting met meer dan duizend inwoners, met de noordelijkste kerk van de wereld, het Poolmuseum en de Wereldzadenbank. Het is ook een ecologische crime scene, het gebied waar de klimaatverandering van de hele wereld het meest merkbaar is. Ik hoop dat het er koud is en dat er sneeuw ligt, maar het kan best zijn dat ik in een modderpoel beland van ontdooide bodem met regen en blubber in plaats van sneeuw en ijs. 

Hopelijk ga ik walvissen zien. Ik maak kans op drie soorten. Ten eerste de blauwe vinvis die daar nu, in dat voedselrijke water, zijn enorme maag vult met krill. Ten tweede zou ik de beluga tegen het lijf kunnen lopen. Dat is een kleine en witte walvis. Ik ken hem van een serie jeugdboeken waarin een familie de wereld rond reist, op zoek naar dolfijnen. We lazen die boeken voor aan dochter C totdat zij zo goed kon lezen dat ze zelfstandig het ene na het boek uit de serie verslond en wij zonder problemen enthousiast ontvangen cadeautjes voor verjaardag, vakantie en Sinterklaas wisten te vinden. 

Ten derde kan ik de Groenlandse walvis tegenkomen. Dat is de walvis waar Hidde Kat op joeg en die hij en zijn collega walvisvaarders bijna uitroeiden. Het is een vriendelijk dier, een langzame zwemmer met veel spek. Die speklaag werd de soort bijna fataal, door toedoen Kat en consorten.
Ik zou ook heel graag de bultrug en de potvis in hun element willen zien, maar daar is tijdens deze reis minder kans op. 

Busverhalen

Het vertrek is komende week en ik neem geen laptop mee. Na afloop, laatste week juni, komt er vast wel een column over.
In het project Busverhalen zit één verhaal over Hidde Kat, het was een extra verhaal, waardoor het niet via een qr-code te vinden is maar op de website www.eilandvanverhalen.nl is te horen. 'Kat en de Kleine IJstijd' staat ook hieronder.
Tot na de zonnewende.

Jeanet de Jong
jeanet.de.jong@knid.nl
twitter.com/JeanetFdeJong

Beluister hier het Busverhaal van Kat en de kleine ijstijd.

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.