Column - Brand

Brand

Brand gun je je ergste vijand niet. Brand is vreselijk en alles verwoestend. Telkens als ik beelden van een brand zie, dichtbij of ver weg, komt onze eigen brand in herinnering. Het was 1967, zomer, eind juli. Midden in de nacht van zaterdag op zondag hoorde ik paniekerige stemmen beneden in het magazijn. Mijn zussen en ik sliepen in die tijd op het Oerd, de meest oostelijke slaapkamer van ons huis. De westkant werd verhuurd aan badgasten en wij woonden een week of zes per jaar in wat we gekscherend De Salon noemden, een afgeschot deel van het magazijn. Zus G en A en ik moesten voor ons bedje een losse trap op - nou ja, hij zat met twee haakjes boven vast, maar die schoten ook wel eens los - en een luik openduwen om op het Oerd te komen. Een slaapkamer boven het magazijn, met twee vaste tweepersoonsbedden, altijd spinnen, heel veel houtworm en een blauwe sering voor het slaapkamerraam. In die nacht van eind juli 1967 deden we het gordijntje open en zagen een onvoorstelbaar oranje lucht. De brand zagen we niet, maar de gloed zei het al: onze boerderij stond in de hens. Hooibroei. Aan de boerderij zaten twee huizen, die alletwee werden verhuurd aan grote gezinnen. Er deden zich geen persoonlijke ongelukken voor, al scheelde dat niet veel. Een jongetje uit een van die families wilde zijn papieren vlieger redden en ging het huis weer binnen en de trap op, terwijl de vonken al door het trapgat dansten. Dat is goed afgelopen, de boerderij en huizen werden verwoest. Van de vlieger is niks meer teruggevonden. Wel vonden we later een geblakerde rozenkrans. Er was grote verslagenheid en ook opluchting dat er geen slachtoffers waren gevallen. En die zondag en de dagen erna was er broederschap in het dorp. Met man en macht werd het smeulende hooi naar het strand gereden en begraven. 

Er zijn verschillende geinige spreekwoorden waar 'brand' in voorkomt en zo heeft brand ook een schone kant. Je kunt iemand 'uit de brand helpen', uit benarde omstandigheden helpen. Je kunt 'de brand blussen', een geschil bijleggen. Ook kun je 'gearmd naar de brand gaan', samen ergens heen gaan. Als iemand vreselijk tekeer gaat noem je dat wel 'moord en brand schreeuwen' en als een probleem makkelijk is opgelost kun je zeggen: 'Die brand is weer geblust'. Het wordt oppassen als men zegt dat 'zijn kaars in de pijp brandt', want dat betekent dat zijn levenseinde nadert. En wie wel eens buiten tegen een boom plast steekt spreekwoordelijk een boom in brand. Een van de mooiste is wel deze: 'Vuil water blust ook brand'. Het betekent dat men zich in geval van nood moet bedienen van de middelen die voorhanden zijn. 

Brand is vreselijk, omdat het alles opvreet. De eigenaren en badgasten van het huis aan de Bosrand bij Buren weten daar nu alles van. Ik wens ze een goede opvang en heel veel sterkte.

Het heeft al een tijdje niet geregend, het eiland is droog. Het riet van het huis aan de Bosrand zal ook droog als gort zijn geweest. Een makkelijke prooi voor uitslaande vlammen.
De natuur van Ameland is momenteel ook droog. Wees daarom maar voorzichtig. Eén vonkje in de droge duinen kan een natuurbrand veroorzaken. Ik wil best spreekwoordelijk gearmd naar de brand gaan, maar liever niet echt. 

Jeanet de Jong