De toren, de naam en de telefoon

De vuurtoren van Ameland heeft geen naam en is gewoon ‘vuurtoren’. Bij de bouw in 1880 en de opening in 1881 kreeg de toren geen naam mee. De vuurtoren op Terschelling staat bekend als Brandaris, de toren bij Den Helder heet Lange Jaap en die van Ameland is gewoon de vuurtoren. Toch wordt de toren hier en daar aangeduid als ‘Bornrif’. Die naam werd zo’n 25 jaar geleden door twee mannen bedacht.

Het Bornrif is een zandplaat tussen Ameland en Terschelling, de plaat waar de vuurtoren van Ameland ten noordwesten op uitkijkt. Wikipedia gebruikt de naam, VVV Ameland heeft Bornrif in zijn app staan als benaming en onlangs plaatste de Leeuwarder Courant een hele pagina met feitjes over het eiland waarin wederom de naam genoemd werd die de toren officieel niet heeft. De gemeente, eigenaar van de toren, laat weten dat de naam niet officieel en dus ook niet in gemeentelijke stukken voorkomt of staat geregistreerd. De gemeente zelf gebruikt gewoon de aanduiding ‘vuurtoren’ of ‘vuurtoren van Ameland’.

Hoe kwam die naam dan in de wereld? Vanaf 1987 was Jaap Boersma uit Hollum 14 jaar lang beheerder van de toren. Hij stelde het icoon van Ameland open voor publiek en ontving vele tienduizenden bezoekers per jaar. Ook kleedde hij de omgeving aan de voet van de toren aan, met onder meer een originele geklonken Westgat boei uit 1917 die voor het Bornrif had gelegen en waar Bornrif op stond. Boersma heeft de boei nog altijd, maar die ligt niet meer bij de toren aan de Oranjeweg. Begin jaren 90 had de toenmalige vuurtorenbeheerder eens een gesprek met Roel Cazemier, die van 1994 tot 2000 burgemeester van het eiland was.

Boersma en de burgemeester filosofeerden hoe het kon dat de toren van Ameland een vrij onbekende toren was. Heel anders dan die van Terschelling. Als je kinderen vraagt om een vuurtoren te tekenen dan komt er in de meeste gevallen een rood en wit gestreepte toren op papier. Het beeld is bekend en het icoon is visueel een van de mooiste van het land, maar door het ontbreken van een naam blijft het een onbekende vuurtoren. Tot die conclusie kwamen beheerder en burgemeester. Boersma bedacht toen dat Bornrif een passende naam zou zijn, want veel torens zijn genoemd naar de gronden waar ze voor waarschuwen. Voor Ameland is dat het Bornrif. Sindsdien werd hier en daar de naam gebruikt en sijpelde Bornrif door in informatiebronnen. Op straat op Ameland wordt die naam nauwelijks gebruikt en sommigen verzetten zich er zelfs tegen. De vuurtoren van Ameland is de vuurtoren van Ameland.

Er zijn meer misverstanden over de Amelander vuurtoren. De VVV app weet te melden dat er camera’s op de toren staan die de kustlijn in de gaten houden. Ook dit is onjuist. Er zijn wel camera’s op de toren gemonteerd, maar die houden de wenteltrappen in de gaten, zodat de huidige beheerder, een medewerker van Stichting Amelander Musea, kan controleren of alles goed gaat en bij noodsituaties in kan grijpen. Tijdens de Vuurtorenrun bieden de camera’s een aardig zicht op de sporters die als een razende naar boven snellen in een poging een record te vestigen. Bekijk het filmpje hieronder, daar zijn ook die camarabeelden te zien.

Op de buitenkant van de toren staan geen camera’s en de kustlijn wordt vanaf Ameland niet meer bekeken sinds de vuurtorenwachter in 2004 verdween. In 2005 zouden er infraroodcamera’s geplaatst worden om de Waddenzee in de gaten te kunnen houden, maar dat is niet doorgegaan, omdat de centralisatie van de vuurtorens naar de zeevaartschool op Terschelling van tafel werd geveegd. Wel draagt de top van de koepel een radar, die informatie doorgeeft aan de Brandaris. Op Terschelling bekijken ze de radarbeelden en als een schip aanroept naar Ameland kan de Brandaris dit via de toren van Ameland beantwoorden. Ook zijn er aan het hekwerk van de omgang antennes gehangen voor de mobiele telecommunicatie. De vuurtoren van Ameland is een radertje in de communicatie, zonder camera’s op zee gericht en eigenlijk ook zonder naam.