Column - Dikke pil

Hij komt 15 november naar Ameland voor een lezing over de walvisvaart. Karel Oosterling, zelf nazaat van een Amelander walvisvaarder. Ik had me bij hem aangemeld voor het boek ‘De walvisvaart in de 17e en 18e eeuw’ en ik dacht dat hij de bestelde boeken mee zou nemen naar het eiland. Dat is voor hem geen doen, is me nu wel duidelijk. Oosterling stuurde me een mailbericht dat het boek was uitgekomen en adviseerde om het zelf bij een boekhandel te bestellen. Dat heb ik gedaan en inmiddels ligt de recente uitgave bij mij op tafel. Een enorme pil is het geworden, met een schilderij van een walvisvaarder op de omslag. Het formaat wekt ontzag. Het boek telt 456 pagina’s en meet 21.5 bij 30.5 cm. Het is bijna vier centimeter dik en weegt één kilo en 687 grammen. Daar kun je Oosterling ook niet mee laten sjouwen, besef ik als ik het boek van tafel naar bank tors om er daar eens in te bladeren. 

Ik kom veel Amelander walvisvaarders tegen, 146 in totaal, waaronder vanzelfsprekend Tjerk Claasz, Hans Barendsz, Marten Jansen en Hidde Dirks Kat. Oosterling beschrijft hun successen en benoemt de drama’s in het ijs. Het boek staat vol met staatjes en grafieken, lijsten met namen van reders, de schepen en hun commandeurs. Héél interessant wordt het waar hij de aantallen gevangen dieren noteert en duidelijk maakt dat lang niet elke walvisvaart succesvol werd afgesloten. 

 

Dikke pil

Als ik het boek opensla zie ik al die gegevens op een rij en in grafieken gezet. Het doet me wat duizelen, het is wat veel. Daar moet ik nog eens heel rustig voor gaan zitten. Wat me vooral doet duizelen is de opmaak, met grote koppen en kleine, vet gezet of niet, hele woorden in hoofdletters en dan weer onderkast. Verder stikt het van de balkjes, lichtgrijze balkjes, donkergrijze, blauwe met witte tekst en ook nog eens met kleur. Ik heb hier en daar al wat gelezen, over de inhoud heb ik geen klachten. Die dwingt me door de duizelingwekkende opmaak heen te lezen. 

Over mijn verre oudoom Hidde Kat heb ik alweer wat nieuws gelezen en zo heeft het boek zijn nut bewezen. Hidde Kat voer, nadat hij de walvisvaart vaarwel had gezegd, op de koopvaardij en deed Archangel, Bordeaux, Setúbal in Portugal en Oostzeehavens aan. Welke Archangel hier wordt bedoeld ga ik Karel Oosterling nog vragen. Leuk gegeven overigens; er waren ook rederessen. Zij bestierden de rederij zoals Lijsbeth Kuijper dat samen met haar schoonzus Aaltje Vas deed. Lijsbeth was de weduwe van Jan, de broer van Aaltje. Het waren zelfstandige vrouwen die in de 17e en 18e eeuw van aanpakken wisten. In deze dikke pil is nog veel te ontdekken. 

Jeanet F. de Jong

Lees hier meer over 'De walvisvaart in de 17e en 18e eeuw' door Karel Oosterling.