Column - Schoenpoets

Afgelopen week hoorde ik twee keer een verhaal met in de hoofdrol iemand die het haar kleurde met schoenpoets. In het ene geval ging het om een vrouw en in het tweede om een man. “Waar heb ik dat eerder gelezen of gehoord”, dacht ik, toen tijdens een etentje het verhaal over een oma op Ameland verteld werd. Als de kleinkinderen bij oma op bezoek waren - we spreken nu over jaren ’50/ ’60 - werd hen op het hart gedrukt om geen haringen en geen schoensmeer voor haar te kopen. Oma stuurde de kinderen namelijk regelmatig voor een boodschapje het dorp in, juist om die twee zaken te halen. Haar eigen kinderen ontzegden haar de lekkernij, want zoute haring zou slecht zijn voor hun oude moeder. Ze leed aan hoge bloeddruk. De schoensmeer mocht niet omdat oma’s kinderen zich een beetje voor hun moeder schaamden. Ze kleurde namelijk heur haar met de schoenpoets.

Vandaag lees ik in de krant over het boek dat Bearn Bilker schreef over dominee Zelle. Deze donderpreker verfde zijn haar zwart met schoensmeer. Hij fietste graag en als het dan regende had hij zo’n plastic regenkapje op, zoals je die in die tijd wel meer zag. Als hij dat regenkapje vergat of als hij werd overvallen door een bui liepen er binnen de kortste keren zwarte sporen over zijn slapen en wangen. Nu wist ik weer waar ik dit eerder had gehoord: op Omrop Fryslân radio waar Bilker wegens zijn boek werd geïnterviewd. 

Schoensmeer in je haar, je hoort er nu niet meer zo van, behalve in mallotige TikTok filmpjes. 

Wat oma en dominee eigenlijk in hun haar smeerden? Een chemisch vervaardigd smeersel van oliezuur en palmitinezuur, dat met loog is verzeept, gezuiverd is met zwavelzuur en vervolgens vermengd met schuurmiddelen, kleurstoffen, emulgatoren en soms ook geurstoffen. We kennen het onder de naam Erdal, een beroemd merk op Ameland.

Tegenwoordig is er schoenpoetsbalsem dat bestaat uit honderd procent natuurlijke grondstoffen als bijenwas en kokosolie. Voor het in- en uitwrijven van de balsem bestaan er borstels van FSC gecertificeerd hout met paardenhaar. Dat haar is pertinent niet van draaimolenpaardjes. Die hebben het al zwaar genoeg.

Schoenpoets, smeer het lekker in je haar. Beter nog, op je schoenen.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.