Column - Lesttik

Het Fries was nogal in het nieuws, deze week. Er wordt de komende vijf jaar 18 miljoen uitgetrokken om de taal te bevorderen. Nog meer dan al die miljoenen was Haptamu de Hoop in het nieuws. Wat een man is dat! Welbespraakt, in zowel Fries als Nederlands. De beste ambassadeur voor een mooie taal.

Op onze onvolprezen social media wemelde het van jaloerse streektaal pluggers. Hun Limburgs kon ook wel wat steun gebruiken en wat te denken van het Twents? Doe ook maar wat miljoenen naar het land van ‘De beentjes van Sint-Hildegard’. Die film draaide een paar jaar geleden in De Plaats. Het werd toen een van mijn favoriete Nederlandse films, niet in de laatste plaats vanwege dat prachtige Twents. Maar goed, het Limburgs en het Twents krijgen deze ronde niks; het ging nu even over ’s lands tweede rijkstaal.

Het Amelands kan trouwens ook wel wat stimulering gebruiken. Ik kreeg een boek in handen uit 1944 over het stadsfries, Amelands en Bildts. Wat vind ik daar een prachtige woorden en begrippen! Het is een bloemlezing van wat tachtig jaar geleden gewone eilandtaal was. Sommige woorden die H. Burger verzamelde staan ook in het Woa’deboek, andere niet. Fraansje, door Burger vertaald als kadetje, staat in het Woa’deboek als frânsje, maar wat is dat een heerlijk woord. Gebruiken de Amelander bakkers dat? Verkopen zij nog fraansjes of frânsjes? Bij het horen ervan loopt het water je toch al in de mond?
Er staan niet alleen fraaie staaltjes van het Amelands in, ook bij de Nederlandse vertalingen zijn juweeltjes te vinden. Zo wordt het Amelands ‘Bin jimme der?’ vertaald als ‘Zijt gijlieden hier?’ Kortom, het is een mooi boek, deze bloemlezing, dat spreekt over het Amelands als Fries-Nederlandse mengtaal.

In 1944 werd gerept van het ‘veredelen’ van het dialect. In het Amelands klinkt heel langzaam steeds meer Nederlands door. Dat werd in 1944 al geconstateerd. Inmiddels zijn we tachtig jaar verder en hoor je in de schoolbus van Hollum naar Nes bijna geen Amelands meer. Dat er geld gaat naar het ondersteunen van een taal als het Fries is fantastisch. De streektalen moeten het zelf doen, met Taalavonden in het dialect, zoals een aantal Terschellingers dat op ons buureiland heeft opgepakt. Het Wadden Vertel Festival met een paar avonden verhalen in het Meslanzers, Tessels, Schiermonnikoogs en Amelands - in 2019 in de Heerskamer van Herberg De Zwaan - was een schoolvoorbeeld van het vieren van de streektaal. Het wordt tijd om daar een tweede editie van te organiseren. Voor de kinderen halen we lesttik van stal.

Jeanet de Jong

Lees hier over de Bloemlezing.

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.