De Amelander April/ Mei 2023 - 3

De Amelander 2023 - 3

De Amelander, het vrijetijdsmagazine van en voor Ameland' van april en mei 2023 is het derde nummer van dit jaar. 

In dit nummer onder meer:

• Koninklijk paar
• Pensioen Anne Wassenaar
• Jubileum Airport Ballum
• Vaargeul
• Recycle nieuws
• Op pad met Theo Kiewiet
• Schatten Janke de Jong-de Boer
• Vers vlees van het mes terug
• Gefeliciteerd Welkoop
• Grootste zandsuppletie
• BWS al 75 jaar onderwijs
• Dit ben ik in veertien vragen
• Amelandse schoonheid
• Geboorte klapmuts
• Expositie 'Vliegeren voor foto's'
• Dassenhuus
• Nat Zand

De Amelander is op heel veel plekken op Ameland te koop. De Amelander postadressen ontvangen hem zonder kosten in de brievenbus. 

• De Amelander Maart/April 2023 
• Uitgever Klaas Touwen
• April 2023
• Jaargang 59 nummer 3
• € 2,80

Beleef je plezier aan dit blog en helpen de posts je op weg uitgaven over Ameland te vinden? Doneer dan op Ko-fi een kopje koffie van € 2,-- als waardering voor de blogger 💜.  Klik hier voor de link.

Column - Verbrand

Verbrand

Het was me weer een intensieve week! Zo intensief dat ik op een van de mooie middagen onderuitzakte op de tuinstoel in mijn achtertuintje en met rondom huiselijk lawaai in slaap viel. Met de zon deels op mijn gezicht. Ik lag daar met mijn winterjas aan en capuchon op tussen de appelbloesem en het opkomende fluitenkruid. Na een tuk van tweeënhalf uur schoot ik met een lichtelijk verbrand snuitje verdwaasd mijn gele hulsten in. Rood, behalve de rechterkant van mijn gezicht. Die had in de schaduw van de capuchon gelegen en was winterwit gebleven.

Waar ben je dan zo druk mee, hoor ik u al dan niet denken. Je bent toch met pensioen? Zeker, zeker. Dat pensioen vertaalt zich naar minder dwang door verplichte activiteiten. De drukte van nu zit hem over het algemeen in bezigheden die niet moeten, maar welkom en wenselijk zijn. En evenzogoed tijd en energie kosten.

Bloesem in de achtertuin

De mooiste hommels met dikbehaarde oranje ruggetjes landen op de paardenbloemen, allerlei vliegbeestjes cirkelen rond mijn dovenetels, robertskruid en winterpostelein. Vanwege die plantjes maai ik nog niet. Daar gaat mijn tijd niet in zitten. Wel in het opnemen van tweeminuten verhalen, die na 1 juni als Busverhalen te horen zullen zijn, ook met het spelen in een nieuw groepje muzikanten en het oefenen voor de nieuwe afspraak. En in het bijeen vergaren van anekdotes en samenstellen van drie verhalen over oans moeke, die in de meivakantie verteld gaan worden in Museum Sorgdrager als ‘Verhalen bij Verborgen Schatten’. Stuk voor stuk fantastische zaken om aandacht aan te besteden.

De week was druk maar ik vond nog tijd om mijn rechterwang bij te kleuren. Het rood is weg en het wit bijgetrokken.

Jeanet de Jong
jeanet.de.jong@knid.nl
https://twitter.com/JeanetFdeJong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Aardbeien op het Wad

Aardbeien op het Wad

"Niet alleen op het wad, maar ook op papier gidst wadloper Theo Spijker je door de raadselachtige werkelijkheid aan de andere kant van de dijk. Al is hij er honderden keren geweest en herkent hij de humeuren van de zee, toch is ook hij iedere keer opnieuw voor het eerst te gast. Vaak zoekt hij, soms verdwaalt hij, maar elke tocht voert hem uiteindelijk naar de overgave van de kleine mens aan de grote natuur." – Mathijs Deen

In ‘Aardbeien op het wad’ heeft wadloopgids Theo Spijker ervaringen met deelnemers vastgelegd. Humor, drama en informatie over het wad en wadlopen zijn vaste bestand delen van de verhalen. Net als zijn liefde voor het wad. Heb je nog nooit wadgelopen, dan wil je dat na het lezen van dit boek gegarandeerd gaan doen. Ken je het wad al van dichtbij, dan is het een feest van herkenning.

Koop het boek in de Amelander boekhandel of bestel het via deze link.

Bekijk hier het filmpje over de signeersessie en maak kennis met Theo Spijker.

• Aardbeien op het Wad - Wadloopverhalen van de gids, de deelnemers en de getijden
• Theo Spijker
• Uitgeverij Palmslag
• ISBN 978 94 93245 79 2
• 17 april 2023
• € 22,95

Column - Twee minuten

Twee minuten

Twee minuten, langer mogen de verhalen voor het project Busverhalen niet zijn. Straks, vanaf 1 juni, zijn ze via qr-codes te scannen in de bus of bij de halte en ter plekke te beluisteren. Het is een onderdeel van het verhalenfestival Expeditie Ameland, a storytelling adventure dat in november weer komt met workshops en voorstellingen. 

Wat in 's hemelsnaam kun je met twee minuten doen? De leden van de vertelgroep zitten aanvankelijk met de handen in het haar, maar na geruststelling en tips van de maestro gaan we toch aan het werk. Het is een grote verrassing dat je een compleet verhaal kwijt kunt in 120 seconden, of in 1 minuut 58. Zo lang is een van mijn verhalen. De tweede is 1.57 en dan heb ik nog een kortje van 1.56. Alledrie keurig nét binnen de twee minuten. Een verhaal van twee minuten, in vlot tempo verteld, is uitgeschreven op de laptop met lettergrootte 14 net geen A-viertje vol. 

Afgelopen week moesten de verhalen worden opgenomen. Dat deden we in een kamertje in het huis van vertelster A. Vanuit dat kamertje, met gesloten ramen, hoorde je de buitengeluiden niet en als de mensen in de kamer hun mond even hielden dan hoorde je er helemaal niks. Alleen de verteller en dat was precies de bedoeling. Er moesten vijf verhalen van twee minuten worden opgenomen. Dat is dan tien minuten, zou je zeggen. Nou vooruit, het op en af gaan van de trap kost ook tijd. Met een kwartier zou het gepiept moeten kunnen zijn. In theorie. In de praktijk moet de opname vijf keer over, omdat je je verspreekt, telkens op een ander woord. Heb je het ene geoefend en breek je de tong niet meer over 'Dongeradeel', is er wel een ander woord waar je over struikelt. In de praktijk slaat de espressomachine aan met een alles doordringend gebrom. In de praktijk trippelt het hondje naar boven om op de overloop zijn aanwezigheid kenbaar te maken. In de praktijk dendert een trekker langs het huis, waarvan het geluid tóch in de tot studio verklaarde logeerkamer door de microfoon wordt opgevangen. 

Vijf verhaaltjes van twee minuten, het duurde uren om ze goed op de band te krijgen, maar ze staan erop. En er komen nog veel meer, want wie eenmaal de smaak van het korte verhaal te pakken heeft en weet wat voor geweldige geschiedenissen je in één minuut 58 seconden kan vertellen, raakt er wat aan verslingerd. Ik heb er nu drie, die gaan over een ontploffing, kleine ijstijd en de Rehoboth. Te beluisteren in de Arriva-bussen op Ameland en bij de bushaltes op het eiland. Van 1 juni tot de laatste dag van de Kunstmaand. 

Neem je smartphone met qr-scanner, oortjes en OV-kaart of Wagenborg pas mee en al bussend over het eiland hoor je straks de meest gruwelijke, wonderbaarlijke, sprookjesachtige en woeste verhalen. Twee minuten lang per stuk.

Jeanet de Jong
jeanet.de.jong@knid.nl

Column - Schatten

Schatten

'Verborgen Schatten', zo heet de tentoonstelling van schilderijen en tekeningen van oans moeke. Zondagmiddag 2 april openden wij hem met haar kinderen, kleinkinderen en hun aanhang. Het gonsde van de herinneringen, anekdotes en verhalen over moeke en oma De Jong of omaatje, zoals ze ook wel door de kleintjes van toen werd genoemd. Mijn moeder, oans moeke, was klein van stuk, dus dat 'omaatje' paste haar wel. "Dut is de achtertuun fan dut huus," legt een kleindochter aan haar zoon uit, terwijl ze voor twee dorpsgezichten staat en van het ene naar het andere doek wijst. Hij heeft oma niet gekend en moet het van de verhalen hebben. Die middag stroomt er een vloed van verhalen. "Oma had een moaie achtertuun, sie je?" De kleindochter weet het wel, zij heeft omaatje goed gekend. "Fien je ut moai? Herken je ut wel?" Ja, de 18-jarige vindt het mooi, zijn zusje ook, en hij herkent de plek. 
Het schilderij van De Zwaan hangt er ook, dat moeke in opdracht maakte en dat door collega-ondernemers cadeau werd gedaan aan Simon Walthaus toen hij afscheid nam van zijn herberg. Het kwam op wonderbaarlijke wijze niet lang voor het idee over een tentoonstelling post vatte boven water en via via in de familie terecht. 

Een van de acht kinderen: "Kiek, dut is ut huus weer oans moeke geboaren is." Het huis staat er niet meer, het stond aan de Tussendijken, schuin tegenover de Bauwe Schuur. Hoe dat stukje dorp er toen uitzag is vastgelegd in olieverf. Zo heeft moeke ook het huis met timmerskuur van Marten Faber in de Schoolstraat in beeld gebracht. Het witte pand is afgebroken en maakte plaats voor een nieuw huis. Dat dorpsgezicht is in handen van een van de nazaten van de timmerman en hij is er wat trots op. Het wintergezicht op de Oosterlaan werd net zo tijdelijk afgestaan. Het werk is van een Hollumer en mocht er in het museum bij hangen. Velen reageerden op de oproep om hun 'Janke de Jong' beschikbaar te stellen voor deze tentoonstelling. Iedereen die een werk afstond mag gratis komen kijken. Kinderen, kleinkinderen, dorpsgenoten en mensen die ooit een schilderij van haar kregen of kochten, vinden hun doek terug tussen vijftig andere. 

In heel wat huizen mist nu wat aan de muur. Aan sommige haakjes hangt iets vervangends, dat het werk dat er hoort niet écht kan vervangen. Na 5 juni komt alles weer bij de rechtmatige eigenaren terug, want tot die dag duurt de tentoonstelling 'Verborgen Schatten' van Janke de Jong-de Boer, oans moeke, in Museum Sorgdrager. Zus Anja opende hem met de woorden: "Allemaal kieke!" U begrijpt wel, van harte aanbevolen.

Jeanet de Jong
jeanet.de.jong@knid.nl

Bekijk hier het filmpje van de opening.

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Mosdiertjes op het strand van Nederland

Mosdiertjes

Aanleiding voor het laten schrijven van de quickscan in opdracht van de Waddenacademie was de massale stranding van mosdiertjes in de zomer van 2021 en 2022 op het strand van verschillende kustgemeenten, in het bijzonder op Ameland en bij Katwijk aan Zee. In deze quickscan wordt ingegaan op de volgende onderzoeksvragen:

Waar komen de grote massa’s aan mosdiertjes die aanspoelen op Ameland en Katwijk aan Zee vandaan?

Gaat het inderdaad om Electra pilosa of is er mogelijk sprake van een andere soort (zoals een cryptische soort die er erg op lijkt, of een ondersoort die genetisch verschilt van de ‘moedersoort’)?

Wat zijn de handelingsperspectieven hoe om te gaan met deze massale strandingen?

De uitgave is gratis te downloaden via deze link.

• Mosdiertjes op het strand van Nederland: bronnen, soorten en handelingsperspectieven
• Reinier Nauta en A. Gittenberger, J. Claassen en C.M.J. Philippart
• Uitgave van de Waddenacademie
• ISBN 978 94 90289 69 0
• Januari 2023

Column - Ode aan de dotter

Ode aan de dotter

Wat zijn ze mooi, de dotters! Het is het mooiste geel met de onstuimigste levenskracht en die wonderen zijn zomaar aan de slootkant te bewonderen. De dotter is een sieraad in het voorjaarslandschap, met buitelende kieviten in het land omlijst door dottergeel. Dàt is Ameland in maart en ook op 1 april. 

De laatste jaren is er iets raars aan de hand op het eiland. In plaats van het eigen perkje vol te planten met bloembollen of gemeentelijke tuinen te versieren met voorjaarsbloeiers, worden slootkanten open gegraven om er bollen van exoten in te zetten. Door hun nadrukkelijke aanwezigheid zijn ze in de lentemaand niet te missen. Het is een jaarlijks terugkerende narigheid: de narcissen aan de slootkanten van Ameland, niet zelden met een stevige discussie op social media tot gevolg. De odes aan de gele klok vliegen ons om de oren, terwijl de dotter veel meer een lofzang verdient.

En wel hierom, om maar eens met Van Kooten en De Bie te beginnen. We kennen allemaal het verhaal van boer Jan Bakker die 40 jaar geleden narcissen langs de Ridderweg plantte. De bollen overleefden hem en bloeien elk jaar ter ere van hem uitbundiger dan het jaar daarvoor. Bij Nes heb je een soortgelijk fenomeen, het Kobuspad, waar elk voorjaar de bollen tot bloei komen en het pad wijzen dat Kobus met zijn hondje liep. Twee monumenten die je bij het hart grijpen. In de laatste jaren zijn daar duizenden bollen bijgekomen, geplant door eilanders en mensen die zich eilandliefhebber noemen. In de duinen en bossen zie je her en der een plukje narcissen als aanduiding van een graf van een geliefd huisdier. Aan die bollen heb ik echt de pest. De hondenlijken horen daar niet en die bolgewassen passen er niet. Ook de gele klokken langs de sloten in het buitengebied kunnen mij verre van bekoren. Behalve dus die aan Kobuspad en van Jan Bakker. 
Al die andere bollen zijn schadelijke dissonanten, het zijn bloemen die niets goeds betekenen voor insecten en die ruimte innemen van het speenkruid en de dotters. Voor de slootkant zijn het exoten.

De dotter - Foto Jeanet de Jong

Eerst komt het speenkruid en dan neemt de dotter de rol over met zijn weelderige bloei ­en het allermooiste geel. De dotterbloem dankt zijn naam aan de dooiergele kleur. De mooiste slootranden zijn die vol dooiergele dotterbloemen. Dát luidt het voorjaar in. De narcissen daarentegen, doen denken aan parken en aan de Keukenhof, een aangeplante tuin ter promotie van de bloementeelt, een branche die groot is geworden door het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen dat eufemistisch gewasbeschermingsmiddel wordt genoemd, maar niets anders is dan gif. Die narcissen in het buitengebied verEftelingen het eiland, stellen dat wat niet echt is boven de schoonheid van het echte. Het zou verboden moeten worden.

Twee jaar geleden stond Torenshoogte in de tulpen. Ik weet niet of die nog steeds of alweer opkomen, ben de laatste weken niet op Torenshoogte geweest, maar daar zouden al die vrijwillige bollenplanters hun bollen prima kwijt kunnen. Dáár past het. Daar of in de tuin rond het gemeentehuis of bij De Stelp. In elk dorp is wel een perkje te vinden waar de narcissen niet zouden misstaan. Aan de slootkanten kunnen ze eigenlijk geen goed doen (behalve natuurlijk die van Jan Bakker en Kobus), zijn het vlaggen op modderschuiten, die de prachtigste dotterbloemen verdrijven. Want zo doen exoten dat. 

Een ode aan de dotter, dus. En aan de narcissen van Kobus en Jan.

Jeanet de Jong
jeanet.de.jong@knid.nl

Bekijk hier het filmpje van de Tulpen op Torenshoogte

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.