zaterdag 21 januari 2023

Column - Opgeleukte traditie

Opgeleukte traditie

Ze trekken er hard aan, op Terschelling met hun roeireddingboot en paardentractie. Ze kregen het eerst op de lijst met varend erfgoed en onlangs op die van Immaterieel Erfgoed van Nederland, waar ook de bidtocht in ’s-Hertogenbosch, het Lanenkaatsen in Harlingen en het snert koken in het algemeen zich in een vermelding mogen verheugen. Dat is een prestatie en een felicitatie waard. Gefeliciteerd Terschelling, vanaf buureiland Ameland!

De Terschellingers trekken sinds 2012 de roeireddingboot door de duinen naar het strand en demonstreren de lancering vier keer per jaar. Ze hebben er Friese paarden voor gezet. De roeisloep Secretaris Schumacher, uit 1900 en met standplaats Ter Heyde, is een museumboot, voor dit doel aangekocht en gerestaureerd. De lanceerwagen is een replica, want er was geen bruikbaar origineel meer voorhanden. Tot zover de authenticiteit van de paardenroeireddingboot, zoals de site van immaterieelerfgoed.nl schrijft. Alsof het de paarden zijn die roeien.
Voor de opnames van de film Sil de Strandjutter (1976) is de oude kennis nog eenmaal uit de kast gehaald om daarna bijna in de vergetelheid te verzinken.

Vorig jaar nog dreigde er een einde te komen aan de nieuw leven ingeblazen traditie die 60 jaar op z’n gat had gelegen; er waren te weinig paarden en enkele voerlui werden te oud. Voor dit jaar is dat gefixt en staan er weer vier demonstraties gepland.

In het jubelende persbericht over het verkrijgen van de erfgoedstatus werd de Terschellinger paardentractie voorgesteld als ‘de enige in de wereld’. Helemaal gejokkebrokt is dat niet, want het is de enige paardentractie met een roeireddingboot. Op Ameland leven we sinds jaar en dag met de paardenreddingboot. Zelfs na het dramatische jaar 1979, toen acht paarden bij de actie verdronken, hebben de Amelanders de paardentractie weer opgepakt. De KNRM besloot in 1988 dat het tijd was voor een nieuwe generatie reddingboot, zodat de motorstrandreddingboot met pensioen kon. Toch gaat de reddingboot nog altijd uit zoals de Abraham Fock voor het eerst in 1934 werd gelanceerd met Botte Ney als schipper. Eerder roeide Ney nog mee in de roeireddingboot.

Die eerste actie was de redding van opvarenden van tjalk Rehoboth die in zwaar weer en met krabbend anker bezuiden Hollum dreef, met behalve de schipper - hij kon zijn arm niet meer gebruiken want de zwengel van de lier had hem verwond - en bemanning nog een vrouw en zeven kinderen aan boord. Ze werden gered door Ney en zijn mannen. Het is een van de vele anekdotes over de paardenreddingboot van Ameland. De bemanning en de voerlui dachten niet aan immaterieel erfgoed, ze dachten aan redden en na 1988 aan behouden van kennis en vaardigheden en voortzetting van de lanceringen. Dat gebeurt een keer of 12 per jaar, de eerste staat voor 25 februari op de kalender. De paarden die daarvoor worden ingezet zijn vos, bruin, zwart en schimmel, geen gepoetste Friezen. Ameland is fier op z’n paarden, voer- en vaarlui en elke demonstratie weer willen duizenden mensen de lancering zien. 

Terschelling doet dat anders. Die hebben een paar pennenlikkers in het bestuur van de museumboot, die eer willen behalen met hun opgeleukte traditie. Rond 2010 gebruikten ze daarvoor een foto van de Amelander paardenreddingboot, want ze hadden van hun eigen nog niks. Toen al solliciteerden ze naar de status van immaterieel erfgoed, maar pronkten met Amelander veren. 

Op de NOS nieuwssite en een paardenwebsite staat "Op Ameland is ook een roeireddingsboot, de Abraham Fock. Maar die is een stuk minder oud dan de roeireddingsboot op Terschelling. De Secretaris Schumacher stamt uit 1900 en is daarmee het oudste, nog operationele exemplaar in Nederland. Vroeger werden beide boten gebruikt om schipbreukelingen te redden, tegenwoordig alleen nog om de traditie in ere te houden.”

Het wordt tijd dat de Amelander varensgasten weer aan de riemen gaan. Dan nog een pennenlikker voor de papieren rompslomp en dan kan de Amelander paardenreddingboot ook op de erfgoedlijst. Als ze dat willen.

In het boek 'Van Zeerampen en Redders' staat het verhaal van de Rehoboth

Jeanet de Jong
jeanet.de.jong@knid.nl


Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Geen opmerkingen: