maandag 30 november 2015

Column - Die stem

Weten jullie het nog, wat er drieëntwintig jaar geleden rond deze tijd op Ameland speelde? Drieëntwintig jaar geleden liepen hier drie documentairemakers rond die wilden vastleggen wat de Amelanders van het toerisme vinden, de gaswinning, de paarden, het Sinterklaasfeest, wat het meest indrukwekkende was van het afgelopen jaar, hoe ze denken over vreemdelingenhaat, het boerenbestaan, de ganzen en konijnenplaag, het wadlopen en de Wadvaarders, het proces tegen oorlogsmisdadiger Luijtjens en de olieramp op de Shetland-eilanden. Sommige onderwerpen zijn nog steeds actueel en andere, die zijn we al weer lang vergeten. Na de olieramp op de Shetland-eilanden zijn er alweer zovele andere rampen geweest. Het werd een 26-delige serie die wekelijks op de buis verscheen: Nieuw Amelands Peil.

Vandaag hoorde ik hem weer, onmiskenbaar. Na 1993 heb ik die stem een paar keer vaker gehoord, op televisie of aan de telefoon. Onlangs nog, omdat ze me iets wilde vragen over een onderwerp dat ook een beetje met Ameland te maken heeft. Bij het horen van haar stem zijn twintig jaar in een fractie van een seconde verdwenen.

Vanavond was hij er weer. Een karakteristieke stem, waarmee woorden worden gesproken die een klein accentje hebben, waar 'die' wordt gezegd als het 'dat' moet zijn. Het was de stem die meer dan twintig jaar geleden energiek over het eiland galmde. De vrouw met die stem hield aan haar Ameland-avontuur een eiland-fobie over. Zij kon er niet tegen om op een eiland te wonen, met een beperkte club mensen, waar je het dagelijkse leven mee moet rooien. Zij wist het al en wist het na NAP zeker, ze is een stadsmens.

Diezelfde stem sprak vanavond over haar kanker, haar borstkanker. De documentairemaakster maakte een documentaire over haar eigen ziekteproces.

Drieëntwintig jaar geleden danste ze in Buren in De Klok, vanavond zag ik haar op televisie, aan een chemokuur. De prachtige bos zwarte krullen was een kort koppie geworden in een mengeling van grijs en donker. Het haar begint gelukkig alweer te groeien.
Ik ben er stil van.

Jeanet de Jong

donderdag 26 november 2015

Column - "Vrouwen motte binnen blieve!"

Het is 26 november en het is donker, begin van de avond. Buiten sluit de supermarkt de deuren en haalt de DIO zijn rekken met handel binnen. Over straat lopen enkele spookachtige figuurtjes. Het zijn kinderen die hun spel spelen, die oefenen voor het grotemannenspel waar zij als kinderen ook aan mee mogen doen. Later. Als ze groot zijn. Ze hebben witte lakentjes om de smalle schoudertjes, een stok aan een touwtje om de ene pols en een toeter in de andere hand. Daar laten ze vervaarlijke geluiden uit ontsnappen.

De jongetjes, het zijn overwegend jongetjes, nemen hun spel heel serieus.
Als een vrouw uit haar auto stapt bijt een van de kleintjes haar toe: “Vrouwen motte binnen blieve!” gepaard gaand met een echte tik van de stok op haar been. “Ho, ho, zover is het nog niet,” zegt de vrouw, die weet heeft van de gebruiken op het eiland. Ameland kent een paar uren per jaar waar die regel daadwerkelijk geldt, de regel dat vrouwen niet op straat mogen lopen op straffe van een tik met een stok. “Jawel,” zegt het knaapje, dat zich niet uit het veld laat slaan door een assertieve volwassen vrouw. “Wij mogen sinds oktober oefenen!”

De pappa’s en mamma’s hebben nog wat opvoedkundige gesprekken te voeren met het grut, dat oefening en spel verwart met een vrijbrief om maar te mogen slaan. Aan de slag vaders en moeders!

Jeanet F. de Jong

maandag 16 november 2015

Monumenten van de Wadden

Monumenten van de Wadden
Het hardcover boek van 152 pagina’s met de titel ‘Monumenten van de Wadden - de 75 mooiste rijksmonumenten van Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog’ toont de vijfenzeventig mooiste monumenten, het cultureel erfgoed van de Waddeneilanden. Het boek is rijk geïllustreerd met historische afbeeldingen en foto’s van de monumenten en hun bewoners. De koster, hotelier, vuurtorenwachter, molenaar, predikant, boer en kunstenaar komen aan bod en zij vertellen over hun panden; over hun boerderijen, commandeurshuizen, kerken, molens, musea en vuurtorens. 

Het boek is anno 2021 in het tweedehands circuit nog wel te vinden.

  • Monumenten van de Wadden
  • Ger Schoolenaar
  • Uitgeverij Huys 
  • ISBN 9789490892043
  • November 2015

zondag 8 november 2015

Column - Beatrix met koets

Redmer Hoekstra tekent dingen die niet bestaan. Hij combineert de snuit en het lijf van een zeehond met een staart in de vorm van een voet. Hij geeft een viool een gebit en maakt van de strijkstok een tandenborstel. Het barst van de grappige uitstapjes en vreemde verbindingen in de tekeningen van Redmer.

Het vriendinnenclubje van oud-collega’s uit de COA-tijd doet een rondje Kunstmaand. We gaan naar Rita Kok in de kerk, Bea van Twillert in Bo Lumen en Redmer Hoekstra in het gemeentehuis. Daar bekijken we eerst het schilderij van Jan Kruis, de Koninklijke familie op de trap van Paleis Soestdijk, om daarna de bronzen, de schilderijen, het glas en de installaties in de gangen te bewonderen. De ene vriendin wil alle vier de bronsjes wel in haar huis, de andere valt voor een ets en de derde is enthousiast over de glazen objecten. Voor alle vijf is er in het gemeentehuis wel iets te vinden. We komen ook voorbij de tekeningen van Redmer en we vermaken ons met de kunstige combinaties die de tekenaar heeft gemaakt.

Tot we bij een en profil tekening van Beatrix komen met een honingraat met bijen in heur haar. De titel is ‘Beatrix met de Koets’ en we zoeken naar de koets. Jetteke bestudeert het portret, Marrij kijkt er nog eens goed naar, Ann tuurt haar ogen moe, Anna kijkt ernaar en ziet geen koets en ook Esther kan de titel van de tekening niet plaatsen. We bekijken de tekening van dichtbij en bestuderen hem op afstand; we knijpen met onze ogen en turen door de wimpers: de koets wil maar niet uit het haar of de honingraat tevoorschijn komen. Ten einde raad maken we er een foto van met het idee dat je verborgen tekeningen van gouden koetsen wellicht op een foto beter ziet dan op de echte tekening en ook om er thuis nog eens naar te kijken of het thuisfront mee te laten zoeken. Het is een middag vol gezelligheid en kunst en dat ene kleine raadsel. We twijfelen geen moment aan de kunstenaar en wel aan onszelf. Hoe kunnen we zo blind zijn dat we die koets niet kunnen vinden?

De meiden vertrekken met de half drie boot naar de overkant en we houden via WhatsApp contact over de vorderingen van de thuisreis. En dan volgt de oplossing. Marrij heeft de website van Redmer gevonden en bij zijn portfolio de echte tekening van Beatrix met de Koets ontdekt. Beatrix met de honingraat heet ‘Bijatrix.’
Er is een verkeerde sticker bij de tekening geplakt of het titelstickertje hangt goed en het verkeerde kunstwerk is opgehangen.

We hebben nog even WhatsApp contact en melden elkaar hoe gerustgesteld we zijn. Wij zijn niet blind en stom. Die Redmer, dat is me der eentje.

Jeanet F. de Jong

Trekpleister 01 Ameland

Trekpleister 01 Ameland
Trekpleister 01 Ameland is een fotoboek met gedichten. Het is tweedehands nog wel te vinden (november 2022), bijvoorbeeld in Boekwinkeltjes.

  • Trekpleister 01 Ameland
  • Gijs Dragt, Bert Looper en Grytsje Schaaf
  • Uitgeven door Tresoar
  • ISBN 9789490470159
  • 2015