Column - Dat was het dan

Dat was het dan

Dat was het dan. Persbureau Ameland werkt toe naar bedrijfsbeëindiging. Per 31 augustus 2023 is het gedaan met deze nieuwsvoorziening van het eiland. Afgelopen jaar deed PA het al iets rustiger, joeg niet meer overal achteraan en publiceerde grotendeels wat werd aangeleverd. De laatste grote productie is alweer van een jaar geleden en ging over de redding van een drenkeling oostelijk van Buren.

Na augustus publiceert PA geen agenda meer, geen evenementen en activiteiten, komen er geen berichten meer naar aanleiding van raadsvergaderingen en ook geen berichten meer over boorspoeling en PFAS in de duinen. Over dat PFAS ligt nog wat op de plank. Misschien komt dat bericht er nog en als het er niet komt geef ik de informatie door aan mijn contacten bij de regionale media.
De beslissing is deels ingegeven door factoren buiten mij om. Het bedrijf dat de website host stopt daarmee. De techiek achter deze website is verouderd en PA voldoet niet aan de AVG. Vanwege diezelfde privacywetgeving heeft Google sinds begin juli de advertenties stopgezet. PA heeft eigenlijk een nieuwe website nodig, maar daar ga ik niet meer in investeren. Dit was het dus, wat de nieuwsgaring betreft ga ik nu volledig met pensioen.

PA doet ook geen Faber Wijnberg kalender meer; daar had de redactie van PA met editie 2023 al niets meer mee van doen.
Ameland moet het wat de actualiteit en Ameland agenda betreft vanaf augustus hebben van RTV NOF, Omrop Fryslân, Leeuwarder Courant en de sociale media. 

Als eenkoppige redactie en eigenaar van Persbureau Ameland heb ik de meeste voldoening gehaald uit berichten naar aanleiding van raadsvergaderingen en verkiezingen. Het meeste plezier werd beleefd met crowdfunding projecten, waarbij vooral het slagen van het project waar het allemaal mee begon, 'Van A naar B', nog altijd een grote glimlach op het gezicht tovert. Het portret van Hidde Kat, 'Tim', 'Storm' en 'Ameland aan Tafel', wat een prachtige projecten waren het en wat een mooie resultaten heeft het opgeleverd.

Met Amelander Historie gaan we bekijken welke artikelen uit het archief naar die website overgeheveld kunnen worden, zodat bepaalde informatie toch toegankelijk kan blijven. De domeinnaam persbureau-ameland.nl blijft voorlopig in mijn handen. Wie er belang bij heeft kan zich melden.

De mailadressen gekoppeld aan de website van persbureau-ameland.nl worden afgemeld.

YouTube kanaal Ameland Vandaag blijft actief, met filmpjes van en over Ameland. Abonneer (gratis) en mis geen filmpje meer.

Het Ameland Boeken & Blog blijft publiceren en zal sommige rubrieken van PA overnemen.

Met pensioen en toch genoeg te doen. Ik heb er zinin in.

Jeanet de Jong
jeanet.de.jong@knid.nl
twitter.com/JeanetFdeJong

Podcast AEC - 2 - Ab Kiewied

Podcast AEC met Ab Kiewied

AEC is gestart met een podcast, met als thema:  Ameland zelfvoorzienend!

Johan Kiewiet van AEC gaat een één op één het gesprek aan met bedrijven van het Amelands Produkt, coöperaties, personen en verenigingen die zich inzetten voor Ameland. Hoe passen zij duurzaamheid toe en hoe zien ze de toekomst?

In deze tweede aflevering gaat Johan op gesprek bij Ab Kiewied van onder meer de mini camping in Ballum. Ab geeft op geheel eigen wijze zijn visie over Ameland en duurzaamheid.

Beluister hier de tweede podcast van AEC.

Aardbeien op het Wad

Op 22 juli houdt Theo Spijker een signeersessie bij Boekhandel van den Brink in Nes. Hij signeert zijn boek Aardbeien op het Wad.

Lees via deze link meer over dit boek.

Column - Sysselman

Sysselman

Mijn reis naar Spitsbergen was een reis in het spoor van Hidde Dirks Kat. Eigenlijk ook in het spoor van buurman Willem Barentsz. Die Terschellinger was geen walvisvaarder, maar een ontdekkingsreiziger die in de zestiende eeuw de noordoostelijke doorvaart zocht. Hij zag Spitsbergen en gaf de eilandketen zijn toepasselijke naam. Barentsz zag ook een heleboel walvissen en zag kansen voor Nederlandse walvisvaart. In de zeventiende eeuw waren de wateren rond Spitsbergen dé jachtgebieden van Nederlandse en Engelse walvisjagers. Er werd goud geld verdiend en de mannen bouwden zelfs nederzettingen op Smeerenburg.

Toen de walvissen waren weggevangen richtten de jagers zich op pelsdieren: robben, vossen en ook ijsberen. Weer een eeuw later werd het gebied studieobject van geografen en geologen en eind 19e eeuw werd er een grote voorraad steenkool ontdekt. De eilanden werden terrein van mijnbouwactiviteiten. 

Feitelijk is Spitsbergen zo Nederlands als wat, maar Nederland heeft het land nooit echt gekoloniseerd. Denemarken wilde het hebben, maar uiteindelijk ontfermde Noorwegen zich over de eilandengroep. Nu is het een Noors territorium, zonder integraal onderdeel uit te maken van Noorwegen. De Noren hebben een sysselman gestationeerd op Spitsbergen dat zij Svalbard noemen en dat oud Noors is voor 'koude kust'. Een sysselman, het mooiste woord van deze week, is een gouverneur, vertegenwoordiger van de Noorse kroon. Hij is ook hoofd van de politie, notaris en hulprechter, als er even geen rechter op Spitsbergen is. De sysselman heeft een aantal inspecteurs in dienst die heel strikt handhaven. Dat gaat van veiligheid aan boord tot bewaken van beschermde gebieden. Als de handhaver ziet dat een expeditieschip zoals die waar ik op meevoer rommel overboord gooit, dan is het schip zijn vergunning direct kwijt. Er mag geen pakijs kapotgevaren worden, er mogen geen vogels, zeehonden, poolvossen, ijsberen of walvissen worden verstoord. Zelfs de communicatie tussen verschillende expeditieschepen wordt gecontroleerd om te voorkomen dat er opeens een vloot in een fjord ligt waar een ijsbeer is gesignaleerd.

Zo'n sysselman, en dan vooral de handhavers, zou op Ameland veel kunnen betekenen. Het raggen door de duinen, met loslopende honden of op de fiets, zou dan snel over zijn. Door strenge doch rechtvaardige handhaving houdt Noorwegen Spitsbergen mooi. Zelfs roestige restanten van wat in de Tweede Wereldoorlog een weerstation van de Duitsers was wordt bewaard en bewaakt als historische locatie van belang. Je mag nog geen roestige bout meenemen als souvenir. Hetzelfde geldt voor de locatie van Smeerenburg en het eiland waarvandaan ballonvaarder Salomon August Andrée van Spitsbergen naar Alaska wilde vliegen, over de Noordpool. Het is hem niet gelukt, hij kwam in 1897 samen met twee medereizigers om. Het strand op Spitsbergen van waaruit ze waren gestart achterlatend vol spullen. Souvenirjagers gaan daar wat graag los, maar als de sysselman of een van zijn handlangers er ook maar iets van bespeurt, dan ben je nog niet jarig. De regels worden heel goed uitgelegd op een grote sticker die je overal tegenkomt: aan boord van onze Hondius, in het museum, in de winkels en restaurants. Je ziet eigenlijk nergens borden met verboden en geboden, maar wel stickers met aanbevelingen, tips en ook wat verboden, teksten die vragen om respect voor het land. Zelfs 'Koop lokaal' staat erbij, 'Support the community.'

Het is een sympatieke en duidelijke manier om te laten weten wat er kan en niet kan. In de geest van de 'Liefde voor Ameland' campagne. Als je echt om Ameland geeft dan hou je de hond aan de lijn, rook je niet in de natuur en gooi je al helemaal geen peuk weg en fiets je niet door en over de duinen maar via het fietspad. En wie dat niks vindt krijgt de sysselman op z'n nek, die wordt van Spitsbergen gebonjourd en die moet vooral niet meer naar Ameland komen. Totdat de #LiefdevoorAmeland echt is ingedaald.

Jeanet de Jong
jeanet.de.jong@knid.nl
twitter.com/JeanetFdeJong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

De Amelander Juli/Augustus 2023

De Amelander, het vrijetijdsmagazine van en voor Ameland' van juli en augustus 2023 is het zesde nummer van dit jaar. 

In dit nummer onder meer:

• Sint Clemenskoor
• Afscheid Jos Bulté
• NAM-platform
• Amelander Buckfast bij
• Buitengewoon Ballum
• Acro turnsters 
• Waddencampus
• Deelauto
• Beweegzorg
• Cultuurkerk

De Amelander is op heel veel plekken op Ameland te koop. De Amelander postadressen ontvangen hem zonder kosten in de brievenbus. 

• De Amelander Juli/Augustus2023 
• Uitgever Klaas Touwen
• Juli 2023
• Jaargang 59 nummer 6
• € 2,80

Beleef je plezier aan dit blog en helpen de posts je op weg uitgaven over Ameland te vinden? Doneer dan op Ko-fi een kopje koffie van € 2,-- als waardering voor de blogger 💜.  Klik hier voor de link.

Column - Kruipende klaproos

Kruipende klaproos

Sinds ik van Spitsbergen terug ben op het eiland is er zoveel gebeurd, dat het die reis naar het noorden makkelijk onder had kunnen sneeuwen. Meteen bij thuiskomst begonnen de veerboot perikelen, daarna viel het kabinet en toen kwam van het ene na het andere politieke dier de mededeling van vertrek uit de politieke arena. Over het ene onderwerp maak ik me druk en over het andere drukker en toch is Spitsbergen nog niet ondergesneeuwd. Er is nog veel over te vertellen en ik was er maar een dikke week. Een onvoorstelbaar mooi landschap is het, als je van onherbergzaam, sneeuw, ijs, gletsjers, fjorden en drijfijs houdt. Dat zijn toevallig elementen die aan mij wel besteed zijn. Wie door het wit van de sneeuw en het grijs van de rotsen heenkijkt ziet van alles. Zo zagen en hoorden we de papegaaiduikers, de puffins. Enkele reisgenoten konden maar niet stoppen met die vogels met hun kleurige grote snavels muffins te noemen. Hilarisch, vonden ze het, maar bij de vogelaars onder de medepassagiers scoorden ze er geen punten maar ergernis mee. Mooie dieren, die papegaaiduikers, die met honderden tegelijk tegen de rotsen geplakt lijken te zitten, kwetteren alsof hun leven ervan afhangt en op richeltjes hun nesten bouwen. Verschillende malen hoorden we een concert van het enige zangvogeltje in die noordelijke streken. Vanuit de zodiac, zachtjes glijdend door een fjord, werden we getrakteerd op een concert van een sneeuwgors. Het vogeltje broedt op de rotsen van Spitsbergen en komt met vele soortgenoten onze kant op om te overwinteren. Ik zal er deze winter eens op letten.

Tijdens een wandelexpeditie over een Spitsbergense berg zagen we hangende tuinen en bloeiende bloembedjes. De bloemetjes zijn klein, daar in die koude streek, maar kleurig, met frisgroene blaadjes waar de rendieren van smullen. Zodra de sneeuw is gesmolten - smelten doet het daar in de zomer als de temperatuur stijgt naar een graad of een, twee, drie, vier boven nul - bloeien ze dat het een aard heeft. De kruipende klaproos, bijvoorbeeld of de paarse steenbreek. Je weet niet wat je ziet. Tijdens die wandelexpeditie zagen we ook de allerkleinste boom ter wereld. Hij is heel laag bij de gronds, heeft alle kenmerken van een boom en mag dus boom heten. Hij groeit een millimeter per jaar. Als je daar tijdens je wandeling op stapt, weet je dat je eeuwen aan groei vertrapt. Er zat niets anders op dan omzichtig van steen naar steen te gaan.  

Gewen bloem, geen zwam maar een botje

Ik vond er ook een plant of zwam met een wonderschoon wit kelkje met concentrische cirkels, Een centimeter of anderhalf in doorsnee en met drie stervormige, ja wat waren het, schutbladeren. Het deed denken aan een aardster, maar niemand kon zeggen wat het precies was. Misschien is er iemand onder de lezers die het weet. (En er was iemand die het wist: "Even over die witte kelkjes op Spitsbergen, dat zijn wervels van een zoogdier. Botjes dus. De een nog te midden van een poolvossendrol ook nog. Groeten." Als je het eenmaal weet dan zie het ook. Botjes, dus.)

Ik had het in het drijfijs, in de sneeuw en in de fjorden meer naar mijn zin dan op een snikheet strand. Een duik in de Noordzee is vanzelf heerlijk, al zit de PFAS me wat dwars. Nu dat via sea spray in de duinen op Ameland is aangetroffen, kun je vragen stellen bij de samenstelling van het zeewater. Ik prakkizeer daar maar niet teveel over, ga niet op het hete zand liggen, maar wel zwemmen in zee. De temperatuur van het Noordzeewater boven Ameland is nu zo'n graad of 18. Dat is andere koek dan het water rond Spitsbergen. Daar heb ik een duik in een fjord genomen. Het water was er net boven het vriespunt. Hoe dat was? Het was koud, ijskoud, maar niet zo gemeen koud als sommige commentaren op het vertrek van sommige politici. 

Bekijk hier het filmpje over Spitsbergen en de kruipende klaproos.

Jeanet de Jong
jeanet.de.jong@knid.nl
twitter.com/JeanetFdeJong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Column - Smeerenburg

Smeerenburg

Een week in een andere wereld levert stof op voor weet ik hoeveel columns. Het onderwerp Spitsbergen is nog lang niet uitgeput en dat komt vooral door de lijntjes met thuis. Je hoeft de wereld niet over te reizen alleen om te kunnen vertellen dat je hier en daar geweest bent, dat je alle hoogtepunten uit de beroemde reisgidsen hebt bezocht, overal een selfie hebt gemaakt. Jantien de Boer, die van 'Landschapspijn', schreef er in de Leeuwarder Courant van 1 juli een column over. Reizen is geen enorme prestatie, schrijft ze, je wilde gewoon even weg. Ook ik heb geen bijzondere prestatie geleverd, ik wilde gewoon even weg, ik wilde naar een bijzondere landstreek, in mijn geval in het spoor van Hidde Kat. En nu ben ik weer terug. Binnen de kortste keren werd ik opgeslokt door het lokale nieuws. Jullie weten wel waarover. Spitsbergen suddert na.

Van de eilandketen Spitsbergen deden we ook Smeerenburg aan. Daar was honderdvijftig jaar voor Hidde Kat ter walvisvaart ging een nederzetting van de georganiseerde Nederlandse walvisvaarders. De Noordse Compagnie was van 1614 tot 1642 de belangrijkste speler in de Nederlandse vangst bij Spitsbergen en Jan Mayen, een eiland in de Noorse zee, tussen Spitsbergen en IJsland in. Het was een smerige en vette bende op Smeerenburg en zo kwam de nederzetting aan zijn naam. Het eiland, een van de noordelijkste van Spitsbergen, werd Amsterdam Eiland genoemd en heet nog altijd Amsterdam Øya. Het ligt op de 79ste breedtegraad. Met het schip zijn we nog iets noordelijker gevaren, tot aan de 83ste breedtegraad, dik het pakijs in en 7 graden ofwel 777 kilometer verwijderd van de Noordpool. Smeerenburg ligt op zo'n 1000 kilometer van de Noordpool.

Op het strand lagen walrussen en in de sneeuw, iets verderop, waren sporen van een ijsbeer te zien. Het was nu niet veel anders dan 400 jaar geleden: woest en ledig, hoät op strân, kiezel- en zandstrand, spitse bergen, walrussen, ijsberen en in deze tijd van het jaar middernachtzon. Ik heb de restanten van de traanovens gezien die de mannen op het eiland hebben gebouwd, zodat ze niet meer met het walvisspek hoefden varen, maar ter plekke de traan konden stoken en dat in vaatjes meenemen naar Amsterdam, Rotterdam, Enkhuizen, Hoorn, Delft, Middelburg, Voorne, Vlissingen of naar Harlingen of Staveren. Dat waren de steden van de Noordse Compagnie. In de zomer verbleven enkele honderden mannen in huisjes, er zijn er 17 gevonden, in Smeerenburg. Het leven was er zwaar. Dat getuigen de vele graven. Het was de kou, ziekte door onvolwaardige voeding en het waren de ijsberen die de mannen parten speelden. Net als bij die mannen toen was het bij mijn expeditie noodzakelijk dat er begeleiders waren met geweren om de schouder. Er werd goed op ons gepast.

Eén ding was anders dan toen: wij vonden op het strand wat de walvisvaarders nooit hebben gezien. De organisatie OceanWide nam een grote zak mee naar het strand en als bijdrage aan milieuvriendelijk toerisme werd ons gevraagd plastic op te snorren en dat in de big bag te deponeren. Ik heb op Smeerenburg gemilieujut, want op de 79ste breedtegraad tref je werkelijk waar plastic aan in het vloedmerk.

Het mutsje in het Svalbard Museum in Longyearbyen

In de jaren zeventig werd er door Louwrens Hacquebord en zijn archeologen onderzoek gedaan. Ze ontdekten onder meer wat de walvisvaarders van toen voor kleding droegen. Hun wollen kousen en broeken, wambuizen en vooral hun mutsjes zijn aandoenlijke restanten die doen vermoeden hoe zwaar het moet zijn geweest. Die kleding en gebruiksvoorwerpen werden meegenomen naar Nederland en kwamen in het Rijksmuseum terecht. In 2005 werd dat materiaal overgedragen aan Noorwegen. Als je het wilt zien moet je er even voor reizen. Het staat te pronk in het fantastische Svalbard Museum in Longyearbyen. Daar heb ik een mutsje naar het model van de mannen van de Noordse Compagnie gekocht. Die kans liet ik niet ontglippen.

Jeanet de Jong
jeanet.de.jong@knid.nl
twitter.com/JeanetFdeJong

Lees hier over het Verhalenpad van Hidde Kat

Bekijk hier het filmpje over Spitsbergen en Smeerenburg

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

De Waddeneilanden

De Waddeneilanden 

In deze feestbundel heeft Gerrit Jan Zwier uit Zuidhorn zijn favoriete waddenverhalen bij elkaar gezocht.

Al sinds zijn debuut De noordkromp (1978) spelen de Waddeneilanden een voorname rol in het proza van Gerrit Jan Zwier. Voor hem zijn de eilanden, behalve vakantieoord en (soms) toevluchtsoord, een literair concept. Dat komt ervan als je al op jonge leeftijd met je ouders vakantie viert op Ameland en de andere Waddeneilanden. Al heeft hij sindsdien de reis om de aarde wel enige malen afgelegd, toch is hij de eilanden trouw gebleven. De eilanden hebben een noordelijke signatuur – misschien is dat het geheim. Het is een bundel met heerlijke verhalen geworden.

Koop het boek in de Amelander boekhandel of bestel het via deze link.

• De Waddeneilanden
• Gerrit Jan Zwier
• ISBN 9789046708057
• Uitgeverij Olympus
• 20 juni 2023
• € 17,50