Column - Bedankt werkgroep

Bedankt werkgroep, voor al het werk dat jullie hebben verzet. Voor het stellen van vragen, voor het opwerpen van heikele punten. Voor jullie aandacht voor emoties zonder ermee aan de haal te gaan. Bedankt dat jullie het aandurfden het onderwerp dat ons zo na aan het hart ligt aan te snijden, de vraag over een misschien iets andere insteek op tafel te gooien. 

Bedankt voor het organiseren van de documentaire, de website, de vragenlijsten, de informatieavonden. Jullie staken je nek uit, spraken en schreven verstandig en met hart voor de zaak. Emotionele betrokkenheid, enthousiasme en beschermingsdrang kunnen ook zonder door te draven staande blijven. Dat hebben jullie bewezen en daar kunnen wij allemaal de vruchten van plukken.

Er zijn vragenlijsten rondgegaan en er zijn onderwerpen op de agenda van de dorpsbelangen beland. Drie van de vier behandelden het meest gevoelige punt en kwamen met een uitslag die een duidelijk signaal is. Het vierde dorpsbelang brandt zijn vingers er niet aan. Die vereniging is volgens haar eigen informatie opgericht om “de (economische) belangen van ... ( naam het dorp - JdJ) te behartigen.” Dat doel probeert de vereniging te bereiken door kermis te organiseren en de Sinterklaas in- en uittocht, de lampionnenoptocht en de Sfeermarkt. Eén feest ontbreekt en tijdens de laatste ledenvergadering stond het ook niet op de agenda, of het moet bij de ingekomen stukken hebben gezeten. Die informatie is niet na te lezen. Dat feest is kennelijk niet van (economisch) belang voor dit dorp en daarom is de stemming onder de leden van die vereniging niet gepeild. Ook minder dan de helft van de betrokken huuskes in dit dorp heeft de moeite genomen de vraag van de werkgroep te beantwoorden. En zo lijkt dat ene dorp wel een struisvogel: als ik mijn kop in het zand steek dan ziet niemand mij en is er niks aan de hand.

En nu? Dat is de laatste vraag van de werkgroep. Ja, en nu? We kunnen het er toch over eens zijn dat we met de kreet “Traditie is traditie” deze traditie niet gaan redden. Traditie is een levend iets, beweegt mee met de tijd, past aan, schaalt op, schaalt af, al naar gelang de mensen en viering in de tijd. We kunnen stellen dat de tijd nu een andere is dan die van 40 jaar geleden. De grootste veranderingen zijn de drukte op het eiland en de inburgering van social media, veranderingen waar we beperkt grip op hebben. Wel kun je condities scheppen waardoor je er naar verwachting minder last van gaat hebben. Die voorzet heeft de werkgroep gegeven, de cijfers, voor zover ze zijn doorgegeven, spreken boekdelen. Het advies van de werkgroep is duidelijk.

Het is nu niet de tijd om te duiken, om te zeggen dat het niet op jouw bordje ligt. Dit ligt op ons aller bordje. Het is net als het kabouterdorp: het is van niemand en niemand is de baas en daarmee is het van iedereen. Moet je eens kijken hoe mooi dat dorp zich ontwikkelt!

Bedankt werkgroep, nogmaals bedankt. Jullie hebben keurig werk verricht.
Hoe hakken we nu de knoop door? Dorpsbelangen, verenigd aan de slag! Beleg een spoedberaad. Het is belangrijk genoeg.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Column - Potvissperma

Het was weer een week vol drukte en soms haal je je die drukte zelf op de hals. Dat is helemaal niet erg, tenminste, ik vind het niet erg. Glad water is prachtig, zeker als er een mooie lucht boven hangt. Rimpelig water is anders, maar even prachtig; het is geen spiegel, het schittert. 

Het heeft even geduurd, maar in juni, een week voor de langste dag, heb ik voor het eerst dit jaar in zee gezwommen. Tijd en tij liepen telkens uit elkaar, waardoor ik het hoge water steeds miste. Maar nu ben ik dus los. Het water is warm geworden en het zal niet zo lang meer duren voor ik het te warm, vies warm ga vinden. Pislauw water kun je verwachten in een niet al te diep zwembad, maar zo wil ik het Amelander Gat niet hebben.
“Weet jou wel hoe ’t komt dat de see soa soät is?” Broer G gooit hem tijdens het borreluurtje van het familieweekend in het midden. Zou het met PFAS te maken hebben? Ik wist het niet. “Sêg ut maar”, zeg ik.

Wat is er na dat familieweekend wel niet allemaal gepasseerd. We zagen de wolf in schaapskleren in actie, de kop van de VVD. Het liegende en bedriegende en staatsgevaarlijke individu dat van tamelijk links, naar links en groen opschoof om bij rechts een thuis te vinden en daar van binnenuit de partij te vergiftigen en zich zonder scrupules te bedienen van extreemrechtse retoriek. Douwe Bob moet natuurlijk helemaal zelf weten waar hij wel en niet zingt. Vanzelfsprekend worden vooraf afspraken over en weer gemaakt. Je zingt zo en zo lang voor dit geld en onder deze condities. Dilan gooide de handgranaat in de vorm van een tweet en toetsenbordridders trokken daar, veilig vanachter hun laptopje, de pin uit. Iemand met de dood bedreigen om zijn menig is tegenwoordig aan de orde van de dag. “Wat hebben die bedreigers in hun leven gepresteerd?” denk ik dan, behalve dan dat ze de pestkop van schoolplein Internet zijn geworden en het iemand als Douwe Bob zo lastig maken. Ik ben geen fan van Bob, kan niet zo goed naar hem kijken, eigenlijk. Te veel metaal in de mond, te veel tattoos, te eigenwijs door bewust te gaan spelen zoals toen op Oerol, zonder de coronamaatregelen in acht te nemen en het daarmee de organisatie moeilijk te maken. Maar Douwe Bob mag vinden wat hij vindt en zich versieren zo hij wil, ook zonder mij als aanhanger.

Artiesten hebben de macht om met hun stellingname een groot publiek te bereiken en het is mooi en soms ook dapper, dat artiesten van zich laten horen. Waar Douwe op een evenement met bepaalde uitingen niet wenst te zingen, wil Youp op een andere evenement geen grappen maken. Door verkoop van vakantieparken en festivals aan grootinvesteerders zijn we in Nederland de macht over onze eigen parken en festivals kwijt geraakt. Het speelt ook op Ameland. Roompot en Landal vallen onder de paraplu van KKR, de organisatie waar sinds kort ook die leuke Zwarte Cross onder valt. Bij Roompot en Zwarte Cross zit de wolf in het hoogste kamertje, ongezien voor de werkvloer. Wie wil er nu op Roompot nog zo’n omhooggevallen caravan die ‘chalet’ wordt genoemd, voor meer dan duizend euro in de week huren? KKR gaat er met de winst vandoor en investeert dat in zaken waar we eigenlijk verre van willen blijven. Was het nog maar Boomhiemke, zoals Klein Vaarwater, een lokaal bestuurde coöperatie. Jammer genoeg is dat een gepasseerd station, dat is uit handen gegeven.

En de zee? Waarom die zo zout is? Broer G verkoopt het als waar: dat komt door al het potvissperma. Binnenkort, als tij en tijd goed samenvallen, ga ik weer.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Column - Skroefke

Vandaag ben ik de koningin te rijk, want ik vond het skroefke terug dat ik al anderhalve week kwijt was. Op de knieën over de vloer leverde geen resultaat, maar toen ik vandaag de stofzuiger ter hand nam lag het onverwacht voor de stofzuigermond. Ik kon nog net verhoeden dat het dingetje werd opgezogen. Dat skroefke hoort bij een trekharmonica, die ik helemaal uit elkaar heb gehaald, groen heb gespoten en weer in elkaar schroefde. Leerzaam, want nu weet ik hoe een trekharmonica er van binnen uitziet. Het is overigens een instrument dat niet meer bespeelbaar is. Hij heeft ooit waterschade opgelopen en dat is niet zo goed voor zijn tongen, voor het leer en ook niet voor de kast. Hij dient nu een ander doel - ik heb genoeg harmonica’s die het goed doen - en wordt decorstuk in een voorstelling die De Groene Harmonica heet. Het is niet een Kruiend IJs productie maar een nieuw project met mijn trekzakjuf: zij speelt en ik vertel (en speel een nummer mee). Hilarisch en ontroerend wordt het, spannend en met mooie muziek. Op 8 februari 2026 spelen we hem in de Herenwegkerk in Hollum. Bekijk hier de agenda.

Het vinden van het skroefke sluit een rare week af, een week waarin het kabinet viel. Op Facebook schreef en deelde ik er verschillende posts over vanuit ongerustheid over het huidige politieke klimaat. Van enkele reacties daarop ben ik me wezenloos geschrokken. Of ik geen leukere berichten had dan die politieke? Of ik aan het campagnevoeren was? Waarom ik niet een aparte politieke pagina maakte, zodat mijn huidige voor de mooie zonsondergangen en kleurige bloemen behouden kon blijven? Een dorpsgenoot schrijft zelfs dat ik “een beetje extremistische trekjes” krijg. Een derde haalt Persbureau Ameland erbij, het nieuwsbedrijf waar ik al anderhalf jaar geleden afscheid van nam. Wat mij nog het meest verbijstert is dat er mensen zijn die ‘duimpjes op’ geven bij de reacties van deze drie. Maar genoeg hierover. 

Het schroefje zit weer in de groene harmonica. Het hoort bij een beugeltje waar de schouderriem aan bevestigt zit. Die zit vast met drie schroefjes en anderhalve week lang dus met maar twee. Het drietal is weer compleet. Ondertussen poste ik op Facebook een mooi schilderij, vlierbloesem en een klaproos. Is dat ook weer geregeld. Verder moet iedereen zijn eigen losse schroefjes maar aandraaien.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Column - Tigerstelling

Zaterdag 31 mei ging ik met nog vier in bunkers geïnteresseerden naar Terschelling. De hele maand mei en een stukje van juni staat 80 jaar bevrijding in de spotlight. Op Ameland is in het Maritiem Museum speciaal daarover een tentoonstelling ingericht, is er een fietsroute langs panelen die over de oorlog en de bevrijding vertelt, is het Bunkermuseum open en zijn er op zaterdag 7 juni nog verhalen te horen van Peter van Noort en Bastiaan Kobes van Ameland Vertel!

Het clubje van vijf bestond uit vrijwilligers van de Bunkerdag. Op Terschelling ligt vlakbij West de Tigerstelling, een complex van wel honderd bunkers in de duinen en het bos. Terschellinger vrijwilligers, verenigd in een stichting, hebben heel veel moeite gedaan bunkers uit te graven en open te stellen. Een van hun laatste wapenfeiten is het opknappen van de oude Duitse kantine. Ze hebben er een ontmoetingsruimte met museumfunctie van gemaakt. Dat Infocentrum werd afgelopen zaterdag geopend. Het werd een mooi uitstapje, waarin we het Wad van verschillende hoeken konden aanschouwen. We zaten op vier verschillende boten en in totaal drie uur en een kwartier op de Waddenzee, waarvan twee uur op de langzame boot naar Terschelling en drie keer op een snelboot. Varen over de Waddenzee is nooit een straf, ook niet als het meer dan drie uren duurt.

Op Terschelling werden we verwelkomd met een heerlijke lunch en daarna diverse sprekers. Mooi was de verbazing en hartelijkheid van Roel Cazemier, die ons met uitgestoken hand tegemoet kwam: “Ha, buren!” Roel was jarenlang burgemeester van Ameland en zit nu als tussenpaus op Terschelling.
Commissaris van de Koning Arno Brok was er en politicoloog Rob de Wijk. “Er broeit wat”, zei Rob, “dat was 90 jaar geleden ook. Je merkt het overal, er gist wat in Europa.” Arno Brok zei het zo: “Dit museum is meer dan een slechtweervoorziening. Het gaat over bezinning, leren. Dit is niet alleen een monument van beton, maar ook een symbool van vrijheid. Vrede is niet vanzelfsprekend.”

Elf jaar geleden werd op dezelfde plek een grote bunker geopend. Die was toen als een van de eerste grote projecten uitgegraven en ingericht. Het is elf jaar geleden dat ik daar ook was, toen met zus Greetje. Zij was ook vrijwilliger bij de Amelander Musea. Het is elf jaar geleden dat we geschifte mosterdsoep kregen; foutje van het restaurant aan de haven. Hoe kan het toch dat je sommige dingen nooit vergeet, hoe schijnbaar onbetekenend ook? De groentesoep die we zaterdag kregen was pico bello in orde. Mosterdsoep eten we thuis wel weer. Met mosterd van de molen waar Greetje toen molenaar was.

Bekijk via deze link het programma 80 jaar Bevrijding op Ameland.

Beluister hier de podcasts De Wadden, een andere oorlog. Op 3 juni komt de aflevering over Ameland online.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Column - Bar Laat

Dat was me wat, dat optreden bij Bar Laat. Ik mocht aan tafel bij Sophie Hilbrand komen vertellen over Lenie uit Amsterdam, die in 1944 als 9-jarig meisje in het gezin van mijn ouders terechtkwam. Het was allemaal in het kader van 80 jaar bevrijding en de oorlog die op de Waddeneilanden heel anders verliep dan in de rest van Nederland. Winfried Baijens, Marjolein Bax en Marieke de Vries maakten er een podcastserie over, waarvan de eerste aflevering sinds 20 mei online staat. Dat was de datum dat Texel werd bevrijd. De andere eilanden komen nog. Ameland is op 3 juni aan de beurt, omdat 3 juni 1945 de bezetters hier pas vertrokken. 

Bijna ging mijn onderwerp niet door. Winfried Baijens was uitgenodigd vanwege de podcast en ik zou iets over de Amelander geschiedenis vertellen. Het was een mooie dag, ik was vroeg vertrokken, had alle tijd om Hilversum eens te bekijken, me te vergapen aan het Raadhuis van Dudok en alvast een kijkje op het Media Park te nemen om te zien welke deur ik ’s avonds moest hebben. 

Ik werd pas kwart voor negen verwacht, want de uitzending van Bar Laat is bar laat. Henk Krol kwam binnen, Ed Nijpels zette zich aan een tafeltje en ik zag ook Sven Kockelmann. Die drie mannen waren gekomen om herinneringen op te halen aan Hans Wiegel, die de avond daarvoor was overleden. Aan de bar in de ruimte waar de gasten zich verzamelden zaten twee praatjesmakers en Jochem van Gelder. Jochem had zo’n 18 jaar geleden, toen de jonge mannen nog jongetjes waren, het programma Praatjesmakers met hen gemaakt. De sfeer was ontspannen, de redacteuren en andere medewerkers van BNNVARA waren alleraardigst en hulpvaardig. 

Allereerst moest ik naar de visagie. Anita vroeg wat ik wilde: op volle oorlogssterkte of een rustige make up. Het werd zo naturel mogelijk en dat deed ze fantastisch. Ik herkende mezelf nog. We raakten aan de praat en het bleek dat Anita en haar man heel vaak met hun vliegtuigje naar Ameland waren gevlogen. Prachtig vond ze het, ook de wandeling van het vliegveld naar dorp Ballum. Vliegen boven het Waddengebied vond ze het summum. Met zo’n enthousiaste Waddenliefhebber was het makkelijk praten.

Al wie binnenkwam, geen Winfried Baijens. Hij was enkele weken geleden op Ameland, sprak voor de podcast met diverse Amelanders en kwam bij mij thuis om het verhaal over Lenie te horen. Hij vond dat toen zo interessant dat hij mij wel naast zich aan tafel wilde bij Bar Laat. Op het moment suprème stond hij met pech langs de snelweg. Zonder Winfried zou ons onderwerp niet doorgaan. Wij stonden gepland als derde, na Goos de Boer en na de drie mannen die het over Wiegel gingen hebben. Goos is journalist van RTV Noord, hij vertelde over de verdwenen kinderen. Aan het eind van de uitzending kon hij daarover nog net het laatste nieuws melden: er was een auto in het water bij Winschoten gevonden. 

Jochem van Gelder met de Praatjesmakers stond als laatste op het lijstje. Om tijd te winnen kon ons onderwerp nog worden verschoven, maar uiteindelijk was dat niet nodig. Opeens zat Winfried naast me, die me groette door mijn hand vast te pakken en me toe te knikken. Ik was gelukkig niet voor niets naar Hilversum gereisd. De uitzending is via deze link te bekijken. Op 3 juni komt de podcast over Ameland online. Die is via deze link te beluisteren. Op 11 juni komt dan nog een documentaire op de televisie. Ik heb maar de helft van mijn verhaal kunnen vertellen. Hoe het Lenie uit Amsterdam verging is hopelijk te beluisteren in de podcast.

We hebben in de studio natuurlijk nagepraat. Toen Sven Kockelmann afscheid nam kwam hij nog even naar me toe, gaf me een hand en wenste me een goede thuisreis. Tot slot boog hij naar me toe en zei: “Ameland is het mooiste eiland”. Waarmee maar weer bewezen is dat Ameland weliswaar dagelijks in het Journaal op de weerkaart onder het wolkje of zonnetje verscholen ligt, maar in de harten van velen een bijzonder plekje heeft. 

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Column - Songfestival

Weten jullie nog waar jullie waren toen een deel van Enschede de lucht in vloog? Ik woonde toentertijd in Kloosterburen en zat bij de buurmannen naar het Songfestival te kijken. Dat liedjesfestijn is altijd leuk als je het in gezelschap kijkt en heerlijk ongefilterd de nummers, artiesten en het tv-commentaar kunt becommentariëren. Glaasje wijn, lekkere hapjes, goed gezelschap en het Songfestival op de buis staan borg voor een mooie avond. Maar dat liep toen in mei 2000 anders.

De uitzending werd onderbroken door het nieuws uit Enschede. Dramatische beelden van vuurpijlen die de lucht in schoten gevolgd door een verschrikkelijke knal en zwarte rook. Ik ken iemand die daar toen zat. Ze wil er niet over praten, ze wil er niet over lezen en ze wil er zeker geen gedramatiseerde serie over zien. Waar de pijn zit weet ik niet, maar er zit een trauma vuurwerkramp.

In de NRC lees ik een stuk over de kunstroof in Assen. Door de ellendelingen die dat hebben gedaan heb ik die tentoonstelling over het Dacia-goud gemist. Er is overdadig bewijs tegen de rotzakken, maar over waar het goud nu is zeggen ze niets. Een van de verdachten doet alleen het snuitje open om te piepen dat zijn familie er zo’n last van heeft dat zijn foto openbaar is gemaakt. Vooral zijn zusje. Donder op, denk ik dan. De consequentie van deur opblazen, vitrine kapot rammen en kunst roven is dat heel veel mensen daar last van hebben. Inclusief je zuster.

De kracht van de vuurwerkbom die in Assen is gebruikt heeft die van een Cobra 6 of 8 verre overschreden, noemt het OM de Cobra als maat van iets dat een vernietigende explosie teweeg kan brengen. Dat zijn dezelfde Cobra’s die met oud en nieuw als speelgoed worden gezien. De knal in Enschede was er overigens een van 177 ton vuurwerk. In 2000 hadden we natuurlijk meteen een algeheel vuurwerkverbod in moeten stellen en over moeten gaan op mooie, centraal georganiseerde vuurwerkshows. In de afgelopen 25 jaar is die branche volledig uit zijn krachten gegroeid, met ongelooflijk veel overlast, schade en leed voor de gemeenschap tot gevolg en met ‘traditie’ als argument. Ach, die traditie. Een opgeblazen slechte gewoonte is het geworden, een geld verslindende, milieuvervuilende, huisdier terroriserende narigheid.

Kijken jullie dinsdagavond ook weer? Ik zit niet meer op Twitter, maar wat was het leuk om de reacties op dat medium te lezen. Het was het beste alternatief nadat de buurmannen er niet meer waren om bij te kijken. Maar eens zien hoe het Claude vergaat.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Column - Volgjende halte

“Volgjende halte”, kennen jullie die uitdrukking? Wie wel eens met de bus over Ameland reist hoort hem meermaals. “Volgjende halte Ridderweg, volgjende halte Camminghastraat.” Van die dingen. Sinds een paar weken - kzit regelmatig in de bus en daar heb je alle tijd voor dit soort onnozelheden - beluister ik het spraakgebrek van de omroepstem. Kijk, wij zijn Jan gewend en Jur en Douwe. Heldere informatie over waar je bent en waar je uit kunt stappen, soms gelardeerd met een bak nieuws over dit of dat van het eiland of een vette grap. Nuttige en leuke informatie die de hele bus doet glimmen van plezier. Maar dit! Om met Jehanne uit Vrouwe Rixt van Donia - Moeder van Ameland, Oans Mim te spreken: “Deer kin gien Amelander teugen!” Een ingeblikte stem met een uitspraak die geen Nederlands is, geen Amelands of Fries, Scandinavisch ook niet, helemaal niks. Blik. Een digitaal vervormde omroeper die tijdens een rit van een kwartiertje meer dan tien keer “Volgjende” roept. Een programmeerfout waar wij nu maar mooi mee zitten opgescheept. Wat er vlak voor halte Roosdunen gezegd wordt is al helemaal bijzonder. Ik heb tijdens verschillende ritten mijn oren gespitst. “Wat zégt het nou?” Uiteindelijk verstond ik het: “Volgjende halte, Rausdunen.” 

Ja, Qbuzz, jullie bedoelen het vast en zeker goed, maar het pakt beroerd en ietwat lachwekkend uit, dat ingeblikte omroepsysteem. Geef mij Jan, Jur of Douwe maar.

Gelukkig komt de aanvullende informatie nog altijd uit de strot van de chauffeur. Wel zo verstaanbaar en wel zo gezellig.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Column - Buremer krakers en een wereld die plat is

Hebben jullie het al gehoord? Dat De Stelp niet kan worden afgebroken, omdat er vleermuizen huizen? Ik hoorde het vrijdag op verjaardagsvisite, waar verwondering, verbazing en verontwaardiging was te horen. De volgende dag stond ik om iets over half acht bij de bushalte aan de Herenweg en H. stond daar ook te wachten. Ik kom H. daar regelmatig tegen als hij naar de kinderen in Leeuwarden gaat om te klussen en ik naar Zwolle reis om trekharmonica te spelen. En dan hebben we het er even over. Zo kwam ook De Stelp aan bod. “Ja maar, ik heb het verhaal veel schokkender gehoord,” zegt H. “De Stelp kan niet worden afgebroken want het gebouw is gekraakt door twee Buremers!” Het was hem voor waar verteld. Ik had net die dag daarvoor weer eens een foto gezien van de Buremer vlag, met het geel en blauw en de vleermuis in het midden. Het kwartje rinkelde daardoor vrij snel in het bakje. 

Wat die vleermuizen betreft: het zou mooi zijn als die zich weer in de bunkers in de Tonnedunen vestigden. Daar zaten ze altijd, maar de laatste paar jaar is het er stil. In de stalen deuren die de munitiebunker afsluiten zit een luikje als invlieggat. Voorheen maakten de vleermuizen daar gebruik van en ook de zwaluwen. Die nestelden aan de binnenkant boven de deur. Resten van hun nesten zitten er nog maar de fladderaars en hun jonkies heb ik er al een paar jaar niet gezien. Ik kom daar regelmatig met groepjes mensen vanwege de fietsexcursie Verborgen Bunkers om te vertellen over Ameland in de Tweede Wereldoorlog en de restanten van de Atlantikwall te laten zien. We komen er te vaak, vinden de vleermuizen en zwaluwen, en verstoren hun rust; ze zijn vertrokken en de nestjes hangen leeg tegen de betongrijze muur. Misschien zijn dat wel de vleermuizen die naar het bejaardencentrum zijn gemigreerd. Als zij nu hun koffers pakken en terugverhuizen naar de Tonnedunen, beloof ik dat ik heel zacht zal praten en de excursieleden zal vragen dat ook te doen. Dan kunnen ze wat mij betreft blijven zitten en genieten van de duinen daar.

Die zaterdagochtend tref ik, zoals altijd als ik op zaterdagochtend aan boord zit, tientallen voetballertjes, in Geel Wit tenue en Amelandia kleuren. Ze maken zich op voor een sportief treffen op het vasteland. Als we bijna van boord kunnen groepen ze samen bij de uitgang. Daar ontspint zich een gesprek tussen een stuk of vier jongetjes van een jaar of 8. “De wereld is plat!” zegt de een. “De wereld is rond”, zegt een andere jongen uit het groepje, terwijl hij met zijn armen een bol in de lucht zwaait. “Dat zeg je alleen maar omdat meester dat zegt”, zegt de eerste weer. “De wereld is plat, kijk maar naar die foto!” Hij wijst triomfantelijk naar een groot zeegezicht op de wand van de veerboot. En inderdaad, daar loopt de horizon aardig recht. De tweede jongen die zeker weet dat de aarde rond is heeft daar niet direct van terug. Hij denkt er vast en zeker over na. Of vraagt het meester nog een keer.

Buremers die De Stelp kraken en een wereld die plat is. Het moet hier niet gekker worden.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Column - Kogelvis

De kogelvis is in opmars. Wat een geweldige uitvinding is dat! Het reclamebureau dat dit heeft bedacht verdient wat mij betreft een prijs. 

De emoji van een opgeblazen kogelvis waarschuwt voor misleidende reclames op sociale media. Reclames met valse beloftes over gezondheid, wondercremes en snel rijk worden, bijvoorbeeld. Die reclames komen veel voor, zegt Stichting Reclame Code (SRC). Wat blijkt? Van gebakken lucht en valse beloften word je niet rijk of gezonder. 

De SRC is al meer dan 60 jaar de instantie op het gebied van zelfregulering van reclame. De SRC wil verantwoord reclame maken bevorderen met als doel de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van reclame te waarborgen. De SRC is geen rijksinstituut, maar een zelfstandige stichting die door het adverterend bedrijfsleven wordt betaald.

De SRC faciliteert de Nederlandse Reclame Code (NRC) en de Reclame Code Commissie (RCC). De regels waaraan verantwoorde reclame moet voldoen, liggen vast in de NRC. Klachten over reclames, omdat ze misleidend zijn bijvoorbeeld, kun je indienen bij de RCC.
De SRC lanceerde de kogelvis en ik vind het een gouden greep. Om eerlijk te wezen had ik de kogelvis nog nooit bewust tussen de emoticons gezien, maar nu weet ik het. Hij staat er echt bij. Een leuk icoontje en een meesterlijke zet om deze vis, die zich op kan blazen tot een grote bol, te introduceren. Zo maak je het leuk om leugens te becommentariëren en maak je het makkelijk om foute influencers te ‘kogelvissen’. Ze verdienen het; er wordt te veel gebakken lucht verkocht als zoete broodjes en dat kost handen vol geld.

Dus: beweert een beïnvloeder dat je vijftien kilo afvalt binnen een week en toch alles kunt blijven eten? Plaats een kogelvis bij die onzin. De kogelvis-campagne is vooral bedacht om jongeren bewust te maken van misleidende reclame op social media. Wat mij betreft kan hij ook worden gebruikt voor wie beweert dat Oekraïne de oorlog is begonnen. Vanwege de grove leugen is een kogelvis op z’n plaats.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Stikje Amelands - Aventuurkes

Om de ses weken, soa ongefear, rij ik Tafeltje Dekje, bring ik eten in piepskumen doazen naar minsen die niët of efkes niët self koke wille. Un moaie foarsiëning weer ik niët over uut de skoal klappe kin. Dat het met privacy te doën. Deer moste we un pepierke foar tekene. In ut algemiën kin ik d’r fansels wel wat over fertelle. Dat ut prachtig werk is, dat de kontakten niët oädfuul maar juust waardefol binne in dat ut sa'l geeft. Ut komt ok heel presies. Bij de iën mot ut eten op de wasmesiene neerset wo’dde, bij de folchende in de gang, achter ut oanderdeurke. De dâ’de komt al anlope met de lege doas in de hannen. Bij de fierde mot je wachte tot mefrouw bij de deur is.

Met de iën praat ik over ut weer, met de ânder hêwe ik ut over de pea’den. Nou in dan komt de poalitiek an bod. Elke keer is ut fermakelek. In dan is ur noch de man weer ik faak un wat langer prevelement met hew. Soms is ut bôllekörfpraat, dan weer is ut seri'eus. 'Altieten is ut belangriek. Alse'mets beskeure we oans fan ut lachen. De busen uut. Sien leste opmerking weer ik nou noch wel om 'gnize kin: “Ik wins je een moai weekind in feul aventuurkes.” Kiek, soa gane je nôcheres ge’sellech ut weekind in!

Jeanet de Jong

Column - Belabberd nieuws en goed nieuws

Het Drents Museum is een prachtige museum. Ik kom er graag. De laatste keer was voor de Van Gogh tentoonstelling en de voorlaatste voor Frida Kahlo. Het museum weet tentoonstellingen kunstig en creatief aan te kleden en de stad erbij te betrekken met speurtochten, etalages in het thema, fietsroutes, muurschilderingen, lezingen en meer van dat soort versierselen. Ze werken samen met andere musea en weten zo fantastische tentoonstellingen binnen te halen.

Afgelopen nacht werd het museum beroofd. Barbaren veroorzaakten een dikke explosie met veel schade en ontvreemdden kunstschatten uit de tentoonstelling Drents Dacia. De Daciërs woonden zo’n 4000 jaar geleden in het huidige Roemenië. Die tentoonstelling met schatten uit het oude rijk Dacia, had ik nog niet gezien. Hij zou nog maar een week zijn, dus als ik dat nog wilde moest ik opschieten. En ik wilde wel. Maar het hoeft niet meer, hij is niet meer. Er zijn topstukken verdwenen, de tentoonstelling is bruut uiteen gereten. De directeur zal eerst wel gejankt hebben van verdriet, woede en machteloosheid, stel ik me zo voor, voor hij zijn collage van het Nationaal Historisch Museum in Boekarest moest bellen om te vertellen wat er gebeurd was. Die schijnt wit te zijn weggetrokken. Beeldgebeld, dus.

Wat moeten die etterbakken met dat spul? Verkopen kunnen ze het niet. Het lijkt wat teveel moeite om het alleen maar voor de goudwaarde te doen. Een opdracht dan? Van iemand die het kan betalen en die straks in zijn zwaar bewaakte kelder zo af en toe naar de gouden helm kan kijken? Ik word wat droevig van dit soort roverij. Voor Roemenië is het een enorme klap. De Roemeense gemeenschap is er kapot van, lees ik op het NOS nieuws. Laten kunstdetectives de mouwen maar opstropen.

Er is ook een beetje goed nieuws, van een ander museum, eentje hier op het eiland. Het luikje van de noordkant van de gevel van het Sorgdragermuseum, dat rond oud en nieuw verdween, is terug.
Klein en fijn nieuws, een opluchting.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Column - Knurft

De transitie van Arriva naar QBuzz ging niet heel soepel en nog steeds ligt QBuzz in de luiers. De incheck automaat doet het nog niet, op Ameland gaan we al weken naar NHL Stenden en van Holwert naar Leeuwarden kun je niet met ov-pay inchecken. Op die ov-pay heb ik voor de bus naar Leeuwarden 34% korting op de ritprijs, een korting die ik met de ov-chipkaart niet krijg. Hopelijk leert QBuzz snel kruipen, lopen en bussen rijden zoals een goede busfirma betaamt. Zolang de apparaten niet werken reizen we gratis. Dat is dan weer een meevaller.

Afgelopen week reisde ik vanaf Zwolle met de trein naar Leeuwarden. De aankomsttijd was 16:14 uur en bus 66 vertrok volgens de reisinformatie ook om die tijd. Om die bus toch te halen schakelde ik de hulp in van de klantenservice van QBuzz. Althans dat probeerde ik. Het was druk, hoorde ik een mechanische stem aan de andere kant van de lijn zeggen en vervolgens kreeg ik een deuntje te horen, zo een die je bij de mindere computerspelletjes eindeloos hoort herhalen. Zo af ben toe werd het deuntje onderbroken door een melding. Dat ik van vierde in de wachtrij naar derde was gepromoveerd. Toen naar tweede en tenslotte stond ik op de eerste positie. Ik zou snel een medewerker aan de lijn krijgen en mijn probleem uit de doeken kunnen doen, in de hoop dat hij de chauffeur van lijn 66 zou bellen om een minuutje op mij te wachten. 

Na een kwartier in de wachtstand kwam er een andere stem met een andere mededeling. Iemand die wederom verkondigde dat het druk was. Het advies was de website te raadplegen en als ik tóch een medewerker aan de lijn wilde moest ik blijven hangen. Ik bleef hangen. Het duurde nog twintig minuten voor de trein Leeuwarden binnen zou rijden. Tot mijn verbazing kreeg ik, na minutenlang deuntjesterreur, te horen dat ik teruggezet was naar derde in de wachtrij. Na een nieuwe tien minuten stond ik weer op eerste positie en verwachtte elk moment een telefonist aan de lijn te krijgen. Maar nee, het bleef steken bij het advies naar de website te gaan, inclusief de mededeling dat, als ik tóch een medewerker wilde spreken, aan de lijn moest blijven. Ik bleef aan de lijn. Daarna bleek dat ik teruggezet was naar vierde in de wachtrij, met nog minder dan tien minuten te gaan. Deze ronde heb ik volgehouden tot ik de tweede was en toen waren we in Leeuwarden en heb ik opgehangen. De bus stond er nog, er stapte iemand na mij in. Misschien had zij wél de klantenservice te pakken gekregen. 

Deze zaterdag zit ik weer in de bus naar Leeuwarden. Het is mistig en opeens doemt er een autootje voor ons op, een 45-kilometer autootje, die overigens 30 rijdt. De buschauffeur haalt niet in, dat kan ook niet met deze mist. Achter het vehikel ontstaat een file van drie bussen. We passeren diverse parkeerhaventjes, maar de rijder van de kleine en langzame auto heeft niet in het hoofd ruim baan te maken voor de bussen. Kilometers rijden we achter de slak, tot hij eindelijk bij Stiens rechtsaf slaat. “Dat heeft ons zeven minuten gekost”, zegt de buschauffeur. Zo'n knurft die voor zulke vertraging zorgt, daar kan QBuzz dan weer niks aan doen. 

Jeanet de Jong

Column - Boerderijbunker

Het was glad, afgelopen zaterdag. We glibberden met de auto door de bocht bij de Reeweg. Met een clubje van vijf van Ameland plus een vrijwilliger die in Drachten woont en zich in Holwert bij ons voegde, gingen we naar Den Haag. Naar Wassenaar eigenlijk, naar de boerderijbunker die toenmalig Rijkscommandant Seyss-Inquart op landgoed Clingendael liet bouwen. Sinds 1982 is het landhuis het internationale kennis- en studiecentrum Instituut Clingendael, een kast van een huis met prachtige tuinen rondom. In de Tweede Wereldoorlog woonde de Rijkscomandant er. Hij liet in de oorlog op het landgoed, aan de Wassenaarseweg, een commandopost bouwen. Het werd in de vorm van een boerderij gegoten, maar was drie woonlagen en een kelder van beton. Met muren van 2,5 meter dik en een dakconstructie die ter plekke in de bekisting werd gegoten. De afdrukken van de stempels die het hout moesten ondersteunen zijn op zolder in de vloeren nog te zien. De nerven van de planken staan in spanten. Het gebeurde zonder hulp van kranen, met camouflagenetten om de bouw voor al te geïnteresseerde ogen te verbergen. 

Ik moet aan de constructie van onze vuurtoren denken, die uit gietijzeren platen bestaat, in delen vanuit de gieterij in Deventer naar het eiland werd vervoerd en op het duin bij Hollum werd geassembleerd. Dat was 1880 en moest toen ook zonder de mammoetkranen zoals we die nu kennen. De bouwers van de boerderijbunker stonden voor een soortgelijke uitdaging, maar nu vanwege het schuilhouden van de werkelijke functie van wat er gebouwd werd. Trappetjes, gangetjes, kamertjes, het mag allemaal met verkleinwoorden worden geschreven omdat het weliswaar veel, maar vooral klein en smal is.

Na de oorlog gebruikte de Nederlandse defensie het gebouw als communicatiecentrum en in de tijd van de Koude Oorlog als trainingscentrum voor het geval er een ABC-oorlog uit zou breken met atoomaanvallen of waarbij bacteriologische of chemische wapens gebruikt zouden worden. Als de sirene loeide werden de gasdeuren gesloten.

Het Bunkermuseum op Ameland doet mee aan Bunkerdag. Het is dit jaar op 24 mei. Op 5 mei vieren wie de Nationale Bevrijdingsdag, op 3 juni vieren we dat Ameland 80 jaar geleden werd bevrijd. De Amelander bevrijdingsvlag mag weer uit.
Niet alleen op 24 mei maar in de maanden mei en juni presenteren de Amelander Musea met medewerking van vele vrijwilligers een indrukwekkend programma. Er worden tal van activiteiten georganiseerd met tentoonstellingen, rondleidingen, fietsexcursies en met verhalen voor jong en oud op plekken met een geschiedenis.

Heel vaak hoor ik tijdens een fietsexcursie Verborgen Bunkers: “Ik kom hier al dertig jaar, maar dit wist ik allemaal niet.” Zet 24 mei maar alvast in je agenda en kijk wat er nog meer te doen is in die twee maanden. Het is heel interessant, dat beloof ik jullie. De bunkers in de Amelander duinen vormen het bewijs van de kwetsbaarheid van onze democratie en vrijheid. Dat is het weten waard.

Van het bezoek aan de boerderijbunker staat op het YouTube kanaal Ameland Vandaag een filmpje.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.

Stikje Amelands - Beskuut

De Leeuwarder Courant het de prachteche rubriek Stikje, un kó’tte column in ut Fries. Al un paar keer had ik wat in ut Amelands opstuurd, maar deer wille se nôch niët an. “Dan set ik ut toch op mien ègen blog!” docht ik, niët for iën gat te fangen. Asing tebek bij de LC as columnist in ik hier met mien Stikje Amelands. Un goëd begin fan ut nije jaar!

Ut falt trouwens lang niët met om Amelands te skrieuwen. Ut meeste last hêwwe je fan de automatische spellingscorrectie. Dië wil al dië Amelandse woa’den niët en maakt van woa’den worden en as je niët goëd oppasse ferbetert hij ut fluch, foardat je ut siën hewwe. Amelands skrieve is un kwestie fan Woa’deboek naast je op tafel in fèèf keer korrizjeare.
Guster waar de ge’boartedâch van oans Greetje. Ut hat hor 76ste fer’jaardech weze mótten. Over hor skreef ik mien ea’ste Stikje Amelands.

Beskuut
Sus en ik wille ’n beskuutke met ea’dbeikes ete. As sij horres smeart rolt dië met ea’dbeien in al op’e groan. Ik gaan op ‘e knibbels in soek alles op. “Je kinne hier omme’s fan’e groan ete!” In dat is bij sus ok soa. “Ik hè nôch noait soa’n lekker beskuutke hat”, seäd se na ’n ea’ste hap. Sêg ik: “Dan smiete je fanôf nou toch altieten je beskuut op’e groan!”

Jeanet de Jong

Column - Leven en laten leven

Ameland heeft het principe van ‘Leven en laten leven’ tot kunst verheven. Het was de titel van de documentaire van Omrop Fryslân. Mooie docu met een paar dissonanten in de interviews. Wie in de vredesnaam denkt bij het springen over de stok aan vruchtbaarheid? Het is niet meer dan een gebakken lucht theorie. Tweede puntje was de ‘onderdanigheid’. Tja, in bepaalde kringen zal dat begrip circuleren, maar in de meeste huishoudens gaat het juist om het tarten van de roeper en stok en om het bewijzen dat men lef heeft en om de strijd voor gelijkwaardigheid en respect. Vanuit het vrouwenhart geredeneerd zijn we alles behalve onderdanig. We spelen het. Het is het summum van ‘Leven en laten leven’.

Wierum kan een puntje zuigen aan de manier waarop Ameland omgaat met haar traditie. In dat dorp aan de dijk wordt van oktober tot februari carbid geschoten. Vanuit traditie, roept een bepaalde groep daar om het hardst en het gezag gaat daar een heel eind in mee. Het is uitgegroeid tot terreur, waarbij een paar minderjarigen, gesteund door hun onverstandige ouders, hun instant bevrediging tot traditie hebben verheven. Niet alleen het knallen, maar ook het treiteren van buurtbewoners die er iets over durven te zeggen, is er vier, vijf maanden per jaar dagelijkse praktijk. Het Wierumse dorpsbelang laat het erbij zitten. Ze zijn dorpsbelang voor een bepaalde groep, niet voor alle Wierumers. Mensen moeten er maar aan wennen, zegt de voorzitter.

Wierum is een prachtig dorp, met zijn Mariakerk tegen de dijk aan, maar de bewoners zijn bang. Ze laten hun oren hangen naar een paar raddraaiers, spreken elkaar niet aan en hebben een dorpsbelang zoals je je ergste vijand niet gunt. Op Ameland hebben we het goed getroffen, ook met het openbaar gezag. En… carbid schieten is prachtig, één dag per jaar.

Voor onze dorpsbelangen en dorpsgenoten heb ik nog een mooi voorstel: De Stelp wordt afgebroken en het is nog niet duidelijk wat er daarna komt. Een bloemrijk grasveld, wordt nu als eerste geopperd. Ik weet wel (en durf het ook te zeggen, gelukkig woon ik niet in Wierum) wat daar om te beginnen voor bloemen geplant kunnen worden: al die narcisbollen die de laatste jaren langs de slootkanten de oorspronkelijke beplanting wegdrukken, kunnen worden uitgegraven door de planters en op De Stelp worden herplant. Behalve die van Jan Bakker, natuurlijk. En die van Kobus, want het is wel ‘Leven en laten leven’. Ik kan er bij voorbaat al van genieten, van dat bloemrijke grasveld.

Jeanet de Jong

Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.