Column - Erfenis van HDK2018

Het culturele hoofdstadjaar van Leeuwarden en Friesland wordt dit weekend afgesloten. Samen met LF2018 liep HDK2018, het jaar dat Ameland Eiland van Hidde Dirks Kat was. Of dat Amelander jaar ook wordt afgesloten is nog niet duidelijk. Misschien wordt de Kunstmaand van 2018 wel beschouwd als de afsluiter, maar dat is nog door niemand zo benoemd. Wie zocht vond diverse sporen van commandeur Kat in de Kunstmaand, al besteedde de organisatie, een van de vijf poten onder de stichting die het themajaar uitriep, er zelf niet veel aandacht aan. Nergens was het Kat-logo te zien en het thema van de Kunstmaand werd Ameland Verbindt. Niks niet commandeur Kat. Vluchtelingen, nieuwe Nederlanders, verbintenissen tussen kunstenaars en verbindingen van materialen werden erbij gehaald. Exponenten daarvan hebben we inderdaad aangetroffen. Oké, ik zeg ‘Toren in Nes’ en ‘tekeningen in Ameland State’ en ik zeg 'niet Kunstmaand waardig'. Verder zeg ik niks meer. 

Voor het overige hebben we weer genoten van de kunst, van de kopjes koffie hier en daar, het lekkere biertje. De garnalenkroket staat nog op het verlanglijstje, ik heb hem bij Nobel op de kaart zien staan.

LF2018 praat honderduit over de ‘legacy’, maar is er ook een erfenis van Eiland van Hidde Dirks Kat? Zeker is die er. Ameland heeft geleerd en laten zien dat met elkaar mooie dingen zijn neer te zetten. De Hort Op en Skiemer Wad zijn daar exponenten van. Dat het een bats werk was werd al snel duidelijk. Het valt nog te bezien of er nog eens zo’n evenement wordt opgezet, zeker als er geen subsidie valt te scoren.
Paardenkracht Mannenmoed had eerder al bewezen dat in gezamenlijkheid een mooie voorstelling is te maken en toonde dat dit jaar nogmaals.
De musea hadden tentoonstellingen die aansloten op het thema en waar de scholen van het eiland hun projecten op inspireerden. Geen schoolkind op het eiland dat nu niet weet wie Hidde Dirks Kat was.
Dan was er nog het openingsweekend met verhalenvertellers, onderdeel van de opening van het culturele hoofdstadjaar. Dat was een mooi evenement waar velen van hebben genoten. In mei werd dat uitgebreider gedaan in de vorm van Expeditie Ameland, een formule met verhalen, rondleidingen en culinaire expedities waar Ameland nog jaren mee vooruit kan.
Het zomerprogramma - Zomer vol Verhalen, Zomer vol Films en Zomer vol Tentoonstellingen - viel in het water. Nou ja, eigenlijk viel het meer in de hitte en droogte. Het was een geweldige zomer en wie op het eiland was ging naar het strand en niet naar een binnenactiviteit. Skiemer Wad had mazzel met het weer en het zomerprogramma had in die zin pech.
Wat het jaar verder heeft opgeleverd en waar het nog lange tijd van kan genieten is een club vertellers. Ze zijn speciaal opgeleid voor Expeditie Ameland en gaan nu als Ameland Vertel! verder en vertellen al regelmatig bij verschillende gelegenheden.
Het themajaar heeft ook enkele producten voortgebracht die als erfenis beschouwd kunnen worden. Er zijn boeken uitgegeven, zoals het boek van Cor, het hertaalde dagboek van Kat, het Arctisch Kookboekje en de Nederlandse versie van Ype Poortinga zijn boek over het verblijf van Kat bij de Inuit. Het zijn stuk voor stuk uitgaven om te zoenen.
Hidde kan met genoegen terugkijken op een jaar dat zijn naam droeg.

Jeanet de Jong

Walvissen groot en vet

Walvissen groot en vet - Nederlanders op walvisvaart in het Hoge Noorden is een bloemlezing over de walvisvaart. Oude teksten, van verschillende auteurs, vertaald in eigentijds Nederlands door Hans Beelen en Ingrid Biesheuvel. Een groot deel van dit boek werd geschreven op Ameland, in huisje Vogala in Ballum.

Meer dan driehonderd jaar voeren Nederlanders ter walvisvaart naar het Hoge Noorden. Aan de hand van authentieke bronnen wordt de jacht op walvissen in het tijdperk van de arctische walvisvaart uit de doeken gedaan. In de ijzige wateren speelden zich avonturen, maar ook rampzalige gebeurtenissen af. In veel gevallen stammen de teksten van opvarenden die het harde leven aan boord hebben meegemaakt. 

De fragmenten, zorgvuldig gekozen uit bronnen die veelal in de vergetelheid zijn geraakt, zijn verluchtigd met veel afbeeldingen van zeemonsters en walvisjacht. In het boek staat onder meer de brief die Hidde Dirks Kat aan zijn 'innig geliefde' Jantje Jans schreef in februari 1778.  

‘Walvissen groot en vet’ geeft een overzicht van de historische betekenis van de walvis en de walvisvaart voor de Nederlandse economie, wetenschap en cultuur. Een boek vol spannende en relevante verhalen kost 20 euro.

• Walvissen groot en vet
• Diverse auteurs, vertaald door Hans Beelen en Ingrid Biesheuvel
• Atheneum Uitgeverij
• November 2018
• € 21,99

Lees hier meer over Walvissen groot en vet.

Koop het boek in de boekhandel of via deze link.

Beleef je plezier aan dit blog en helpen de posts je op weg uitgaven over Ameland te vinden? Doneer dan op Ko-fi een kopje koffie van € 2,-- als waardering voor de blogger 💜.  Klik hier voor de link.

Paal 15

Vijftien vrouwen schreven op Ameland 15 verhalen en Droomvallei Uitgeverij maakte er Paal 15 van.  

De Waddeneilanden waren ook de inspiratiebron voor 15 schrijvers, die ieder voor zich een motivatie hadden om een verhaal over dit werelderfgoed te schrijven. 

 

De vrouwen schreven hun verhaal op Ameland in 5 dagen tijd. Ze kregen een workshop, moesten een plot bedenken en dit uitwerken tot een intrigerend kort verhaal. 

 

Een deel van de opbrengst van de boekverkoop gaat naar de Waddenvereniging.

Paal 15 kost € 12,50.

Lees hier meer over Paal 15.

Column - Moratorium voor de Sint

Een moratorium voor de Sint, daar pleit ik voor. En dan niet een opschorting van het hele feest, maar een al dan niet tijdelijke uitbanning van Sinterklaas op televisie. Geen tonnen verslindende landelijke intocht meer met gemeenten die zich in keurslijven van schminkprotocollen moeten wringen of anders het gram van een deel van de natie over zich heen krijgen. Geen Sinterklaasjournaal met een dagelijks grijzer wordende Dieuwertje Blok. Niet dat we het moratorium voor Dieuwertje moeten doen, nee, dat zouden we over moeten hebben voor onszelf en onze kinderen en kleinkinderen.

Het is net als met voetbal. Vijftig jaar terug stonden de mensen keurig in regenjas aan de zijlijn en als er een belangrijke overwinning werd behaald wilde er nog wel eens dolenthousiast het veld opgestormd worden om deze of gene op de schouders te nemen. Dat kan dus tegenwoordig niet meer. Dat is nou zo’n dingetje dat vroeger beter was. Leuker, gezelliger en plezieriger om bij te staan en naar te kijken. Blikjes bier, eieren, vuurwerk en te veel mensen die zich niet kunnen beheersen stonden aan de basis van de hekken en schotten in stadions.

Laten we teruggaan naar het stadsfeest, dorpsfeest, familiefeest en schoolfeest dat het Sinterklaasfeest is. Elke school gaat bij zijn eigen leerlingen en hun ouders te rade hoe Sinterklaas voor iedereen leuk is te maken. Elke gemeente kan zijn eigen intocht organiseren en daarbij, zoals dat hoort, de geëigende comités betrekken, zodat het een door de gemeenschap gedragen feest blijft.

Laten we afzien van de hype op de buis. In de begindagen van de televisie, in de tijd dat Zwarte Piet nog een zak had en roe, was het spannende tv, waar de kindertjes de klompjes voor uitdeden om op een rijtje op de grond Sinterklaas in wisten zij veel wat voor verre stad aan te zien komen. Elk jaar was er wel wat bijzonders en elk jaar was het mooi. Totdat het te groot werd, er beveiliging aan te pas moest komen met betonblokken en visitaties en gemeenten 4,5 ton kwijt zijn aan de organisatie. Geld dat ook aan de zorg besteed kan worden, om maar eens een actuele dwarsstraat te noemen.

Laat Ameland zijn Sinterklaasintocht organiseren zoals Ameland dat wil en laten Schiermonnikoog, Zaanstad, Amsterdam en Den Haag dat allemaal op hun manier doen voor hun ingezetenen. Met hun eigen dorpsbelangen en overleggen met vertegenwoordigers. Sint zal er een zucht van verlichting om slaken en de Pieten vast ook. En wat te denken van wijzelf en onze kinderen en kleinkinderen. Het wordt weer genieten!

Jeanet de Jong 

H. Clemenskerk te Nes op Ameland

H. Clemenskerk te Nes op Ameland

‘H. Clemenskerk te Nes op Ameland’ is een uitgave van 123 pagina’s dik over de parochie- en bouwgeschiedenis en met een volledige beschrijving van kerk, in- en exterieur. De geschiedenis begint in 1878. Met de publicatie werd begonnen in 2013, na de brand van de Sint Clemenskerk. Het eerste deel gaat over de oude kerk, het tweede deel over de brand en de wederopbouw die in 2017 begon. De schilderingen en glas-in-loodramen, de ingebruikname, opening en wijding staan allemaal in dit boekje beschreven. Het geheel is geïllustreerd met 220 foto’s.

Lees ook hier over het boek dat Henk Nota samenstelde.

• H. Clemenskerk te Nes op Ameland 
• Henk Nota
• Uitgegeven door Stichting Archief- en Documentatiecentrum voor r.k. Friesland
• ISBN 9789491141201
• 2018
• € 15,--

Column - De Doruns

Op het eiland circuleert, vooral op sociale media, een nieuwsmedium dat De Doruns heet. Het digitale blad met nieuwtjes, commentaren, advertenties vol grappen en grollen wordt in 2018 voor het eerst uitgegeven. Het blad ligt niet op straat, maar je weet hoe dat gaat met sociale media, je hoeft maar eenmaal met je ogen te knipperen en het is leugenbank- of kroegpraat. In wat de 25e editie wordt genoemd staat een commentaar op de Kunstmaand, die ook wel Kutmaand wordt genoemd. Kennelijk is niet iedereen tevreden over de kunstige uitstallingen op diverse locaties op het eiland. Geen piekfijne kunst, maar troep, volgens de schrijver, die overigens niet met naam genoemd staat. Wie de pen ter hand heeft genomen laat zich raden. Een eloquent scribent is hij niet, getuige de vele d- en t-foutjes. Een grapjurk is hij wel, althans in editie 25.

In het nieuwsblad wordt onder meer gewag gemaakt van de Feministische Vereniging NP, die begin december op Ameland wil gaan protesteren tegen wat zij een barbaars en vrouwonvriendelijk feest noemen. NP, dat staat voor Natte Poes, is uitermate geschokt na het zien van de vele beelden die op Internet zijn te vinden. Het lijkt alsof De Doruns de Amelanders waarschuwt om geen beelden van een bepaald evenement op Internet te zetten. Daar komt alleen maar narigheid van, lijkt De Doruns te willen zeggen. Daar heeft het medium een punt.

Minder grappig is editie 2, van juni 2018. Onkies is het gemanipuleerde beeld van journalist James Foley, in oranje overal, op zijn knieën, met een strijder van IS naast zich. De originele foto is slechts enkele ogenblikken voor zijn onthoofding genomen. Ritskemooi staat erbij. Zij zou zich hebben aangesloten bij ISIS, is het verhaal naast het afschuwwekkende beeld. De copyrightschendende en schokkende bewerking van de foto door De Doruns is gespeend van elk gevoel van humor. Hoe ver kun je gaan met een grap, voor deze misselijkmakend wordt? Editie 2 van De Doruns is die grens gepasseerd. 

Jeanet de Jong

Ver van het front?

'Ver van het Front? Friesland en de Friezen in de eerste Wereldoorlog' is een boek over Friezen in de Eerste Wereldoorlog. De invloed van de oorlog was enorm. Tienduizenden Friezen werden gemobiliseerd, vele Belgische en Franse vluchtelingen kwamen naar ons land en er waren interneringskampen voor buitenlandse militairen in Gaasterland en Leeuwarden. Daarbij spoelden er honderden zeemijnen aan en was er honger en distributie. Een groot aantal Friezen werd ingelijfd in het Amerikaanse leger en sneuvelde aan het front. Duizenden buitenlandse kinderen, die ernstig hebben geleden onder de oorlog, werden opgevangen. 

Deze vergeten oorlogsjaren worden in dit boek beschreven aan de hand van wat gewone mensen meemaakten. Gebeurtenissen in en personen uit vrijwel alle Friese gemeenten komen aan bod. Met meer dan 250 grotendeels unieke beelden. Ameland wordt genoemd in twee hoofdstukken die gewijd zijn aan de Waddeneilanden.

Koop het boek in de boekhandel of via deze link.

• Ver van het front? Friesland en de Friezen in de eerste Wereldoorlog
• Kees Bangma, Nykle Dijkstra, Sytze de Graaf en Ritske Mud
• Uitgeverij Louise
• ISBN 9789491536519
• November 2018
• € 39,50

WAD

Wad van Ruben Smit

'WAD, overleven op de grens van water en land' is het bij dat Ruben Smit maakte samen met de film WAD. Ruben Smit is gepassioneerd ecoloog en natuurfotograaf. Zijn foto’s staan regelmatig in nationale en internationale tijdschriften zoals National Geographic en Grasduinen. In 2005 was hij BBC Wildlife Photographer of the Year in the categorie ‘Diergedrag’.

Koop het boek in de Amelander boekhandel of bestel het via deze link.

• WAD, overleven op de grens van water en land
• Ruben Smit
• Uitgeverij Noordboek
• Hardcover
• ISBN 9789056154813
• 1 november 2018
• € 49,90