Column - Boerderijbunker

Het was glad, afgelopen zaterdag. We glibberden met de auto door de bocht bij de Reeweg. Met een clubje van vijf van Ameland plus een vrijwilliger die in Drachten woont en zich in Holwert bij ons voegde, gingen we naar Den Haag. Naar Wassenaar eigenlijk, naar de boerderijbunker die toenmalig Rijkscommandant Seyss-Inquart op landgoed Clingendael liet bouwen. Sinds 1982 is het landhuis het internationale kennis- en studiecentrum Instituut Clingendael, een kast van een huis met prachtige tuinen rondom. In de Tweede Wereldoorlog woonde de Rijkscomandant er. Hij liet in de oorlog op het landgoed, aan de Wassenaarseweg, een commandopost bouwen. Het werd in de vorm van een boerderij gegoten, maar was drie woonlagen en een kelder van beton. Met muren van 2,5 meter dik en een dakconstructie die ter plekke in de bekisting werd gegoten. De afdrukken van de stempels die het hout moesten ondersteunen zijn op zolder in de vloeren nog te zien. De nerven van de planken staan in spanten. Het gebeurde zonder hulp van kranen, met camouflagenetten om de bouw voor al te geïnteresseerde ogen te verbergen. 

Ik moet aan de constructie van onze vuurtoren denken, die uit gietijzeren platen bestaat, in delen vanuit de gieterij in Deventer naar het eiland werd vervoerd en op het duin bij Hollum werd geassembleerd. Dat was 1880 en moest toen ook zonder de mammoetkranen zoals we die nu kennen. De bouwers van de boerderijbunker stonden voor een soortgelijke uitdaging, maar nu vanwege het schuilhouden van de werkelijke functie van wat er gebouwd werd. Trappetjes, gangetjes, kamertjes, het mag allemaal met verkleinwoorden worden geschreven omdat het weliswaar veel, maar vooral klein en smal is.

Na de oorlog gebruikte de Nederlandse defensie het gebouw als communicatiecentrum en in de tijd van de Koude Oorlog als trainingscentrum voor het geval er een ABC-oorlog uit zou breken met atoomaanvallen of waarbij bacteriologische of chemische wapens gebruikt zouden worden. Als de sirene loeide werden de gasdeuren gesloten.

Het Bunkermuseum op Ameland doet mee aan Bunkerdag. Het is dit jaar op 24 mei. Op 5 mei vieren wie de Nationale Bevrijdingsdag, op 3 juni vieren we dat Ameland 80 jaar geleden werd bevrijd. De Amelander bevrijdingsvlag mag weer uit.
Niet alleen op 24 mei maar in de maanden mei en juni presenteren de Amelander Musea met medewerking van vele vrijwilligers een indrukwekkend programma. Er worden tal van activiteiten georganiseerd met tentoonstellingen, rondleidingen, fietsexcursies en met verhalen voor jong en oud op plekken met een geschiedenis.

Heel vaak hoor ik tijdens een fietsexcursie Verborgen Bunkers: “Ik kom hier al dertig jaar, maar dit wist ik allemaal niet.” Zet 24 mei maar alvast in je agenda en kijk wat er nog meer te doen is in die twee maanden. Het is heel interessant, dat beloof ik jullie. De bunkers in de Amelander duinen vormen het bewijs van de kwetsbaarheid van onze democratie en vrijheid. Dat is het weten waard.

Van het bezoek aan de boerderijbunker staat op het YouTube kanaal Ameland Vandaag een filmpje.

Jeanet de Jong