Ik post over ons prachtige vertelfestival, over mijn Ameland Boeken & Blog, over Vrouwe Rixt van Donia en als het zo uitkomt plaats ik een foto van een fraaie zonsondergang en van de Herenweg. In aanloop naar de verkiezingen zet ik regelmatig een reactie onder een post waarvan ik meen dat die een nuance behoeft of een tegengeluid nodig heeft. Eén ding heb ik van Facebook geleerd: dat je mensen op een andere manier leert kennen. De rustige jongens blijken (ook) pestkoppen, de verre buurman (ook) een ster in gaslighting. Het Engelse begrip komt van de film Gaslight uit 1938 met Ingrid Bergman in de hoofdrol. Bij gaslighting verdraait iemand steeds de waarheid waardoor jij aan jezelf gaat twijfelen. In de film wordt zo nu en dan aan het gaslicht gedraaid. De vrouw merkt dat op, maar de man ontkent dat er iets is veranderd aan het licht en zegt dat het aan haar ligt. Facebook staat vol met gaslichtjes.
Soms staat er iets belangwekkends op, zoals over Dorothy Thompson, de Amerikaanse journalist die in 1931 Hitler mocht interviewen. Dat wil zeggen, ze mocht hem drie vragen stellen. Een van de drie was recht op het doel af: “Als u aan de macht komt, vernietigt u dan de Duitse Grondwet?” Hitler aarzelde niet en antwoordde dat hij legaal aan de macht wilde komen en dat hij daarna een autoritaire staat wilde vormen, met aan de bovenkant verantwoordelijkheid en autoriteit en aan de onderkant discipline en gehoorzaamheid. We weten nu hoe dat is afgelopen.
In 1934 werd Thompson de eerste Amerikaanse journalist die uit Duitsland werd verbannen. In de jaren daarna heeft ze de ontwikkelingen gevolgd en erover geschreven. Ze heeft alle moeite gedaan de wereld te waarschuwen. “It can happen here,” schreef ze destijds en zie waar Amerika nu staat!
Niemand herkent zijn dictator van te voren. Hij presenteert zich altijd als ‘de wil van het volk’. “He will be one of the boys,” waarschuwde Thompson.
Ze zei ook iets heel belangwekkends over de functie van de vrije pers. Die functie is niet alleen het presenteren van nieuws, maar ook het uitlokken van debatten. En dat doe je door scherp te zijn en door politici niet weg te laten komen met ingestudeerde riedeltjes. Alle politici hebben een handje van riedelen en dan is het de taak van de presentator en journalist om door te vragen, de vraag nog eens te stellen en als er wederom een dooddoener volgt hetzelfde nóg een keer te vragen, als het moet wat scherper van toon. Dat is niet onfatsoenlijk, dat is de taak van de journalist. Dorothy Thompson (1893 – 1961) had dat goed in 't snotje.
Woensdag is stemdag. Stem maar op een democratische partij, want denk erom: “It can happen here.”
Jeanet de Jong
Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.
