 |
| Klozum |
Recensie
Het boekje over de oeroude wintermaskerade op Schiermonnikoog is niet dik, maar wel bijzonder leerzaam. Jan Kooistra, van Schier, schreef het en de cultuurhistorische vereniging ’t Heer en Feer, zeg maar de Schiermonnikoogse evenknie van De Ouwe Pôlle, gaf het uit. Op Schier was de wintermaskerade Klozum een woeste avond in de donkere dagen van december. Kettingen, bellen, stokken en speren kwamen eraan te pas en maskers. Het ging om ‘de omkeer der dingen’, het moest weer lichter worden en de vruchtbaarheid in de natuur moest terugkeren. Geen simpel tijdverdrijf, maar een avond vol cultische handelingen. De Klozums waren mythische gestalten die langs de huizen trokken. Dat is veranderd en verandert nog steeds, op Schiermonnikoog meer dan op Ameland. Ook Borkum, Wangerooge, Texel en Terschelling worden genoemd.
Brullen
“Op Ameland brullen ze maar wat”. Dat zegt Henriëtte Pieperiet van Schier. Op haar eiland wordt de lokale politiek op de hak genomen of dorpelingen met al hun eigenaardigheden gerepresenteerd. Op Ameland gaat dat anders, daar brullen ze maar wat, volgens Henriëtte. Vroeger ging het op Schier ook anders.
Schiermonnikoogs
Het boekje verklaart de oorsprong van de wintermaskerade op de Waddeneilanden, een oorsprong die in de loop der eeuwen behoorlijk is aangepast, op Schiermonnikoog meer dan op Ameland. Regelmatig wordt Ameland naast Schier gezet, als het gaat om de traditie in december. Daarom is dit boekje ook heel lezenswaardig voor Amelanders die iets meer over de oeroude wintermaskerade willen weten. Er staan onder meer twee interviews in met twee oudere eilanders. Zij vertellen hoe zij Klozum hebben gespeeld en wat ze weten uit overlevering. Af en toe moet je twee of drie keer lezen om te weten wat er staat, omdat er wel eens woorden in een zin ontbreken. Daar had een extra redacteur nog veel goed kunnen doen. Mooi is het Schiermonnikoogs dat erin te lezen is, steevast gevolgd door de Nederlandse vertaling. Schiermonnikoogs is een prachtige eilandtaal, goed te lezen ook. Jan Kooistra werkte ook mee aan de Wadden Grimm, het sprookjesboek in de talen van de Wadden.
'Mijn ontmoetingen met de duivel'
Jammer dat er veel foto’s in staan waar niets of bijna niets op te zien is. Het zijn stills uit de film ‘Mijn ontmoetingen met de duivel’ van Arnold Jan Scheer, de schrijver en filmmaker die al tientallen jaren geheimzinnige winterrituelen achterna reist. Op Ameland is hij ook bekend. Zijn film is te zien op zijn website.
Veranderingen
Aan het begin van het boekje gaat het ook over Zwarte Piet, de begeleider van Sint Nicolaas, en hoe deze figuur in de 19e eeuw veranderde en in de 20e en het begin van de 21e eeuw nog meer. Toen was hij Pieterbaas, een duivel met roe en ketting. De knecht heeft sindsdien heel wat wijzigingen ondergaan. Wat vreemd is de opmerking van Jan Kooistra dat het ‘de media en de krachten die hen aansturen’ zijn die af willen van de hedendaagse en al behoorlijk aangepaste knecht. Dat Zwarte Piet niet meer gepikt wordt komt mijns inziens niet door de media maar door sommige bevolkingsgroepen die de bruine page niet meer accepteren. Zij vinden hem een uiting van racisme. ‘Veranderingen worden weer van bovenaf opgelegd’ zegt Jan Kooistra, maar dat klopt volgens mij niet. De veranderingen worden van onderop aangejaagd. ('Klopt helaas wel', laat Jan Kooistra nog weten, verwijzend naar de subsidiëring van sommige actieroepen. Zodra ik er meer over heb ontdekt zal ik dit bericht zeker aanvullen.) Behalve dat stukje over Zwarte Piet, waarin Kooistra in mijn ogen verkeerde accenten legt, is het een bijzonder interessant boekje. Te bestellen bij ’t Heer en Feer, voor iedereen die er iets meer over wil weten.
- Klozum
- Jan Kooistra
- Uitgegeven door 't Heer en Feer Schiermonnikoog
- Themanummer 2021 - Jaargang 23
- 2021
- € 7,50
Geen opmerkingen:
Een reactie posten