‘And above all…’, Wat is dat nou weer voor een titel? De anekdote waar de titel bijhoort past bij de week die achter ons ligt. En wat was dat een glorieuze week voor Ameland! Afke Boven gaat het NOS Journaal presenteren en kardinaal De Jong kreeg postuum de Yad Vashem onderscheiding. Katholiek Nederland, familie De Jong en Ameland zijn natuurlijk trots als een aap met zeven staarten. Yad Vashem, dat is niet zomaar een onderscheiding. In deze week kwam boven tafel dat er nog twee mensen van Ameland postuum die onderscheiding hadden gekregen. Weinigen wisten dat Harm en Alida Ordelman-Branse, die tijdens de oorlog in de Westerlaan in Hollum woonden, een joods meisje onderdak boden waardoor ze de oorlog kon overleven, in 2010 postuum de Yad Vashem onderscheiding hadden gekregen. Dat verhaal staat niet in het Amelander geheugen gegrift en het is mooi dat het nu wat bekender is. Het was niet als “’t Hoge Nest”, waar Roxane van Iperen zo’n indrukwekkend boek over heeft geschreven, maar de familie Ordelman heeft gedaan wat ze kon. Volgens de Talmoedische uitspraak "Wie één mensenleven redt, redt de hele wereld" hebben ze de Yad Vashem meer dan verdiend.
Shonaleigh Cumbers
Het doet me denken aan de anekdote die ik hoorde van verteller S. Zij was in 2018 op het eiland en vertelde toen in het jaar dat Ameland Eiland van Hidde Dirks Kat was en ze was afgelopen november weer op Ameland. Ze vertelde en gaf workshops in Sier aan Zee, tijdens Expeditie Ameland, a storytelling adventure. Wat een dagen waren dat! Op vrijdagavond trok ze zich terug, want er moest via Zoom verteld worden. Dat doet ze sinds januari 2021, elke werkdag een half uur, drie kwartier. Ze bedacht het samen met haar man, om vertellers te inspireren en door de coronatijd te slepen en om tegelijk haar vertellingen op te nemen, zodat ze gearchiveerd kunnen worden en gebruikt voor studiedoeleinden. Sinds dat vertelfestival in november 2021 zit ik elke avond om zeven uur (zes uur Britse tijd want zij zit in Engeland) voor de computer, log ik in Zoom en luister ik naar een van de duizenden verhalen die S in haar hoofd heeft. Ze is een drut’syla, een verhalenvertelster in de Joodse traditie. Oma’s vertellen hun kleindochters alle verhalen die zij weten, opdat de kleindochter later de verhalen doorvertelt aan haar kleinkinderen. De Tweede Wereldoorlog heeft die traditie geen goed gedaan, dat begrijpen jullie. De bubbe van S overleefde de oorlog. Ze stierf in 1985, na een vol leven op 80-jarige leeftijd.
Zo’n vijftien jaar geleden werkte S samen met een klezmerband. De muzikanten speelden en zij vertelde tussendoor verhalen uit die Joodse traditie. Na afloop kwam een oudere man op haar af. “Jij bent een kleindochter van E, he?” zei hij. “Ja”, zei S, “hoe weet u dat?” “U vertelt net als uw bubbe”, en toen vertelde hij dat hij als 13-jarige jongen in hetzelfde kamp had gezeten als grootmoeder E. Zij had daar, omringd door kinderen en volwassenen, uren en uren verteld.
S eindigt elke maandag tot en met vrijdag met de woorden: “Shalom, salam, walk carefully, and above all, be kind.”
Jeanet de Jong
Geen opmerkingen:
Een reactie posten