Ameland uitgaven verzameld in één blog. Mis je een? Laat het weten, dan nemen we hem op. Met enige regelmaat plaatsen we een 'moaiste woa'd fan ut Amelands' en een column. Ga voor de oudere uitgaven naar 1971 in het archief en ga dan naar 'Oudere posts'. De oudste post is over uitgave uit 1441. Het Blog wordt aangevuld met wat er maar aan bijzonders over het eiland te vertellen is, over verhalenavonden van Ameland Vertel! en over trekharmonica avonturen. Opgetekend door Jeanet de Jong.
 |
| Paal 48, waar Ruud de vliegeraar vliegert |
Deelname is € 10,--, kinderen tot en met 4 jaar gratis, 5 t/m 12 jaar € 5,-- . Aanmelden voor deelname via 06 23 218 213. Bel dat nummer ook als je met een besloten groep het Verhalenpad wilt doen (€ 75,--). Vooroploper en verteller is Jeanet de Jong.
Augustus
 |
| Verhalenpad van Hidde Kat |
Het mag dan de laatste van juli en augustus 2024 zijn, het is zeker niet het laatste Verhalenpad. Zaterdag 31 augustus gaan we alweer op pad. Die dag is het een besloten Verhalenpad, speciaal voor een neven en nichten dag, verre familieleden van Hidde Kat. Hou de agenda maar in de gaten voor een open Verhalenpad of boek er zelf een voor een besloten groep.
Het Verhalenpad van Hidde Kat is een bijzondere, interessante en grappige wandeling. Het is een ontdekkingstocht van ongeveer anderhalf uur door Hollum, langs bekende en onbekende plekken die iets met de commandeur ter walvisvaart Hidde Dirks Kat van doen hebben. Zonder verheerlijking van de walvisjacht, maar met een indringend inkijkje in een bijzondere bedrijfstak van een paar eeuwen geleden.
Het Verhalenpad begint om 14:00 uur bij het beeld van Kat aan de H.D. Katstraat. Van daar gaat het met tussenstops vol verhalen, feiten en hilarische anekdotes in een slinger door het dorp, om te eindigen bij De Zwaan. Daar zal Kat ongetwijfeld wel eens een brandewijntje hebben gedronken, want Herberg De Zwaan stond er in zijn tijd al.
Verhalenpad van Hidde Kat
Het is een van de drie grote vertelprojecten waar ik nu mee bezig ben. Het tweede is de opvolger van Kruiend IJs en Noorderlicht, de voorstelling met zang, gitaar, trekharmonica en vertellen die uit het niets ontstond en zich binnen een half jaar ontwikkelde tot een stuk waar je mee voor de dag kunt komen.
Na mijn bezoek aan Tresoar maakte ik een slag over de markt. Er waren weinig kramen, het is nog vakantieperiode en het was slecht weer, maar mijn favoriete biologische groenteboer stond er. Meestal word ik door de man met krullen geholpen, maar deze keer was het een vrouw. Het is een Friese kraam, zodat ik me vrij voel Amelands te praten met wat Friese woorden erdoorheen. ‘Komme jo uut de Bildt’, vroeg de groenteboerin. Nee, sprak ik, ik kom van Ameland, maar het Amelands liekt erg op het Bildts. En toen ging er bij haar een lichtje branden. Ze had me gezien en gehoord op Omrop Fryslân over onze voorstelling in de Doopsgezinde kerk aan de Wirdumerdijk. Ze had ons graag willen zien, maar kon die 14e juli niet. Ze is van die kerk, zei ze nog. Als we onze volgende voorstelling ook weer in Leeuwarden mogen spelen, komt ze vast en zeker kijken. Die volgende voorstelling staat al in de steigers.
Het derde vertelproject is een geval apart. De vorm is duidelijk, aan de inhoud wordt gewerkt. Het gaat over een trekharmonica die met een Italiaanse emigrant mee verhuist naar La Merika en daar de meest mooie en gruwelijke geschiedenissen meemaakt in de tijd dat Amerika volstroomde met immigranten uit alle hoeken van de wereld, maar vooral uit Italië, Ierland, Duitsland, Nederland en China. Het weemoedige Sicilia Mia staat geprogrammeerd als een van de muziekstukken die op trekharmonica gespeeld gaat worden. Niet door mij, in dit geval. Jullie horen er nog van.
Komende vrijdag mag ik wèl op de trekharmonica. Dan spelen we Kruiend IJs en Noorderlicht nog een keer, op de Burgemeester Walda School. In oktober staan we voor de Vrouwen van Nu. Of we in de herfstvakantie of in de Kunstmaand nog eens met zang, gitaar en harmonica naar Spitsbergen trekken laat ik weten. Hou dit blog en de agenda maar goed in de gaten. Wel is 23 maart 2025 al afgesproken, dan staan we in de Doopsgezinde kerk in Holwert. Bij Rob en Giel. Nu al zin in.
Jeanet F. de Jong
Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.
 |
| Vertel- en MuziekAgenda 2024 en 2025 |
Bij het Verhalenpad van Hidde Kat, tijdens het Strandpalen Verhalenpad van deze week en ook bij de Bunkerexcursie die ik op donderdagochtend namens de Amelander Musea mag geven kwam het noorderlicht ter sprake en liet ik de foto’s van de kleurige luchten aan de deelnemers zien. En zo worden gebeurtenissen verhalen, die tot in lengte van dagen verteld kunnen worden.
Tijdens de fietsexcursie Verborgen Bunkers vertel ik altijd het verhaal over Lenie, het Amsterdamse meisje dat in de zomer van 1944 als negenjarige naar Ameland kwam om op het eiland wat bij te tanken. Enkele tientallen jaren geleden zette Lenie haar herinneringen aan die tijd op papier en uit die brief put ik voor mijn verhaal over haar en kinderen zoals zij. “Dasha is de Lenie van nu,” zei een van de deelnemers aan de fietsexcursie, wijzend op een meisje van tien. Dasha komt uit Oekraïne en verblijft tijdelijk bij een Nederlandse familie. Zij wil haar herinneringen óók wel opschrijven, vertelde ze in bijna perfect Nederlands. "Misschien wordt het dan over tweehonderd jaar wel gelezen," zei ze, refererend aan de brief van Lenie. Ik denk wel eerder en ik hoop ook eerder. Haar heb ik een vredige situatie in haar thuisland gewenst, zo snel mogelijk, en een dik schrift om haar belevenissen in op te schrijven.
Het noorderlicht en Dasha, ze blijven alle twee in mijn hoofd rondzingen.
Jeanet de Jong
Bekijk hier de beelden van het noorderlicht.
Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.
 |
| Lancering van de reddingboot |
We maken een strandwandeling van ongeveer anderhalf uur en zijn ruim op tijd om de lancering van 17:00 uur mee te maken.
 |
| Een strandpaal met een rode kop |
Het Strandpalen Verhalenpad begint op het uitkijkplateau op het Suudwest, bij de strandovergang aan het einde van het Tjettepad. De wandeling duurt ongeveer anderhalf uur en is elke woensdagmiddag in juli en augustus. Gids en verteller is Jeanet de Jong.
Deelname is € 10,--, kinderen tot en met 4 jaar gratis, 5 t/m 12 jaar € 5,-- . Aanmelden voor deelname via 06 23 218 213. Bel dat nummer ook als je met een besloten groep het Verhalenpad wilt doen.
Augustus
 |
| Verhalenpad |
Het Verhalenpad van Hidde Kat is een bijzondere, interessante en grappige wandeling. Het is een ontdekkingstocht van ongeveer anderhalf uur door Hollum, langs bekende en onbekende plekken die iets met de commandeur ter walvisvaart Hidde Dirks Kat van doen hebben. Zonder verheerlijking van de walvisjacht, maar met een indringend inkijkje in een bijzondere bedrijfstak van een paar eeuwen geleden.
Het Verhalenpad begint om 14:00 uur bij het beeld van Kat aan de H.D. Katstraat. Van daar gaat het met tussenstops vol verhalen, feiten en hilarische anekdotes in een slinger door het dorp, om te eindigen bij De Zwaan. Daar zal Kat ongetwijfeld wel eens een brandewijn hebben gedronken, want Herberg De Zwaan stond er in zijn tijd al.
Verhalenpad van Hidde Kat
In dit nummer veel aandacht voor Open Monumenten Dagen in september, voor modelbouw, Theo Faber de smid en voor de elf schilderijen van Herman Buijtenhuijs die de Amelander Musea hebben verworven. Youri IJnsen en Joke Mosterman zijn de redacteuren die in deze editie met een interview worden geëerd. Vanwege het zestigjarig bestaan komen alle redacteuren aan bod.
Het blad wordt gratis huis aan huis bezorgd op Ameland. In de winkel kost het magazine nog geen drie euro.
In dit nummer:
Wat zet je op tafel als er vriendjes en vriendinnetjes mee komen eten? Meestal zijn dat geen spruitjes en ook groentes als spinazie of tuinbonen laten we dan voor wat het is. Pannenkoeken of patat, dát verhoogt de feestvreugde. Wat J zich heugt als de dag van gisteren is dat er van mij altijd groente bij moest. Een grote bak sla met van alles erin dat kinderen lekker vinden was een noodzakelijk bijgerecht naast de vette hap. J heeft meer onthouden van mijn adviezen en tot mijn grote plezier komen die zo heel af en toe aan de oppervlakte.
Tijdens de strandwandeling van de dames C en J maakte J haar vriendin er nog maar een keer deelgenoot van. Ten eerste is dat de groente, iets met vitamine, bij een lekker maar verder niet speciaal gezond maal, ten tweede is dat de goede gewoonte om bij elke strandwandeling minstens drie dingen op te rapen en op te ruimen; nettenpluis, plastic of glas. J en C raapten tijdens die strandwandeling verschillende troepjes uit de vloedlijn. Het derde is van levensbelang: ga nooit zwemmen in zee als de boei naar buiten, naar de Noordzee, overhangt. Dat dit zich in het kinderbrein heeft genesteld, om zich op gepaste tijden te manifesteren, laat mij dan weer glunderen.
Als J terug is in Assen en samen met haar lief in een friettent een snelle hap bestelt, stuurt ze een foto naar C van het bakje sla naast de frieten. Begeleid door een glimlach van oor tot oor.
Jeanet de Jong
Tik Column in bij 'Zoeken in dit blog' of klik op Label 'column' onder dit bericht om meer columns te lezen.
 |
| Tjamke |
Ameland komt op verschillende momenten in het boek voor, niet heel uitgebreid, maar toch. Zo wordt de toren van Hollum als baken voor de zeevaarders genoemd en zo zijn er nog wat vermeldingen. Het verhaal speelt zich op Terschelling af, met uitzicht op Ameland. Logisch dus dat het buureiland een rolletje speelt in de geschiedenis.
Het boek heeft het formaat en stevige kaft van een prentenboek, het verhaal en ook de illustraties zijn voor volwassenen. En wat een verhaal! Over een man die zich een jaar lang terugtrekt op de Bosplaat. De Hoek, noemen de mensen van Oosterend dat. In ieder geval Insze van Oost noemt het gebied zo, Insze Schar de stroper, die alles weet van botkloppen, strikken zetten en vogeleieren rapen. Dat leert hij Tabe, want die weet al dat soort dingen niet. Tabe is als haringvisser bekend met het Wad, maar heeft geen overlevingsvaardigheden. Toch overleeft hij dat jaar op De Hoek, in een hut die hij op aanwijzen van Insze zo maakt dat deze bij springtij omhoog getakeld kan worden.
Tabe, niet van het eiland, trouwt met Terschellingse Niltje, nicht van Willem van Barent. De naam Willem Barents blijkt de sleutel die voor Tabe menig deur opent. Het ergert hem, maar hij maakt er ook dankbaar gebruik van. Het is vanwege zijn familieband met Barents dat hij vergunning krijgt om op de Bosplaat te bivakkeren. De Hoek wordt zelfs tijdelijk voor publiek gesloten.
De geschiedenis speelt zich af aan het einde van de 16e eeuw en expeditie Bosplaat is van juni 1610 tot juni 1611. Op bladzijde 76 van het boek wordt gesproken over 1911, maar dat moet een zetfout zijn.
Het is een verhaal waarin een feitelijke geschiedenis wordt aangekleed met mooie taal, prachtige illustraties - waar zag je ooit eerder schelpjes zo fraai geaquarelleerd - en fantasie van de schrijver. Schrijver George Visser kende de geschiedenis van Jan Cornelis Femmesz die omstreeks 1610 een jaar lang op de zandplaat aan de oostkant van Terschelling verbleef. In 1987 maakte Visser een reis naar Spitsbergen en daar droomde hij het hele verhaal zoals het in het boek Tjamke is gepubliceerd. De droom wijkt sterk af van de historische feiten, schrijft Visser op de achterkant van het boek. Tjamke zou zeggen: “Dromen zijn bedrog.” Tjamke zelf komt daar op de meest hardvochtige manier achter.
Het verhaal staat vol mooie uitdrukkingen die eilanders zo goed verstaan en die niet-eilanders de eigenaardigheden van eilanders zou kunnen doen begrijpen. Bijvoorbeeld over het trouwen met “een Schellingse”. “Die eilander vrouwen lijken onderdanig, maar je krijgt ze nooit helemaal. Als je eenmaal getrouwd bent, ben jij wel in naam het hoofd, maar zij draaien het rond.” Als het huwelijk z’n 15e jaar is ingegaan gaat het niet zo goed met Niltje en Tabe. Ze hebben drie kinderen, maar hebben het alles behalve ruim. “We komen van armoede nog in't zaad”, is het Terschellinger gezegde, dat Niltje Tabe voorhoudt. Dan bedenkt hij zijn plan om te overwinteren op de Bosplaat. Hij sluit een weddenschap af met Sicke en zal na 365 dagen door hem weer worden opgehaald. Tabe kan niet lezen en schrijven en krijgt een plank mee waar hij elke avond een kruisje op zet, tot de 365 vakjes vol zijn. Als hij het redt verdient hij er tweeduizend guldens mee. Om de weddenschap te winnen moet Tabe alleen op de Bosplaat verblijven, op een enkel bezoekje van Insze Schar na. Het is Insze die Tabe uitlegt wat een Terschellinger is, wat een eilander en wat een vreemde. Een vreemde is iemand die op het eiland komt wonen, maar zich niet aanpast. “Of al die andere figuren aan de vaste wal. Terschellinger word je nooit. Dat ben je. Zij hebben het nestgevoel.” Eilander kun je worden, mits je het voorzichtig aanpakt, zegt Insze.
 |
| Illustratie uit Tjamke |
Op Boekwinkeltjes Morgenster Ameland zijn twee exemplaren te vinden, een gesigneerde en een ongesigneerde.
Op Terschelling is het boek bij De Boekenboer te koop.
Wat gebeurde er bij paal 3? Waar is paal 48 om bekend? Wat is het verschil tussen amber en barnsteen en bij welke paal kun je dat soms vinden? Wat voor bijzonder geluid hoor je soms bij paal 49? Wat is het drama van paal 15 en waarom heet paal 21 Lourdes op het Oerd? Het zijn allemaal Strandpalen Verhalen, die aan bod komen tijdens het Strandpalen Verhalenpad.
Paal 48
Het Strandpalen Verhalenpad begint op het uitkijkplateau op het Suudwest, bij de strandovergang aan het einde van het Tjettepad. De wandeling duurt ongeveer anderhalf uur en is elke woensdagmiddag in juli en augustus. Gids en verteller is Jeanet de Jong.
Deelname is € 10,--, kinderen tot en met 4 jaar gratis, 5 t/m 12 jaar € 5,-- . Aanmelden voor deelname via 06 23 218 213. Bel dat nummer ook als je met een besloten groep het Verhalenpad wilt doen.
Augustus
Kwa'ttelech is het moaiste woa'd van deze week. Kwa'ttelech betekent hardhorend in de zin van doof als een kwa'ttel. Het betekent ook slordig, kladderig. Un kwa'ttel skrift is een slordig handschrift.
Ut moaiste woa'd van deze keer vinden we in het Woa'deboek. Reageren kan via 'reactie' (Waar 'geen opmerkingen' staat, onder dit bericht, komt na jouw reactie '1 opmerking' te staan. Daar krijg ik dan weer melding van en iedereen kan zien wat je over het woa'd hebt te melden. Van harte uitgenodigd.) Of mail via Contact, rechtsboven in de rechterkolom.
Suggesties zijn welkom. Klik op ut moaiste woa'd bij 'Labels' en je krijgt alle moaiste woa'den die tot nu toe zijn gepubliceerd.
Wie plezier aan dit blog beleeft en er ook wel eens waardevolle informatie uit haalt, kan eens een kopje koffie doneren. Het kan via het blauwe baniertje met het witte kopje met rode hartje. Dank alvast. 💟