dinsdag 28 januari 2025

Oorlogstranen op Ameland

Vakantie in de Terrorist
In 1946 opent vakantiehuis De Terrorist de deuren voor weduwen en kinderen van gestorven verzetsstrijders en voor mensen die gewond of getraumatiseerd uit de Tweede Wereldoorlog waren gekomen. Ze gingen gratis op vakantie. Uitwaaien op Ameland, in de hoop dat de zeewind hun tranen zou drogen.

Het huis is een oude barak die de Duitsers neerzetten in de duinen, als onderdeel van verdedigingslinie de Atlantikwall. Oud-leden van het Friese verzet kopen het na de oorlog voor het symbolische bedrag van één gulden en verbouwen het tot een recreatieverblijf. Omdat de nazi’s mannen en vrouwen van de ondergrondse ‘terroristen’ noemden, krijgt het houten onderkomen deze geuzennaam. Tot 1953 bezoeken ruim 2500 vrouwen, mannen en kinderen De Terrorist op Ameland. Ze zingen, spelen en dansen er. En ze delen als lotgenoten hun geschonden verleden. Zo kunnen ze op het Waddeneiland het verdriet van de vaste wal tijdelijk vergeten.

Schrijver en journalist Auke Zeldenrust dook de archieven in en sprak met nabestaanden van deze Amelandgangers. Zo verzamelde hij tal van persoonlijke geschiedenissen, die alle tot op de dag van vandaag doorwerken.

  • Oorlogstranen op Ameland - Vakantie in De Terrorist
  • Auke Zeldenrust
  • Uitgeverij Boom
  • verwacht 15-4-2025


Stormvloed 1825

Stormvloed 1825
De grote stormvloed van 1825 wordt ook wel de ‘vergeten’ watersnood van Friesland genoemd. In februari 2025 is het 200 jaar geleden dat een diepe stormdepressie het Zuiderzeegebied geselde. De kop van Overijssel en de zuidwesthoek van Friesland werden zwaar getroffen. Tientallen dijken braken door, honderden mensen lieten het leven, de materiële schade was enorm  en de gevolgen jarenlang nog merkbaar. In 1826 werd Friesland bovendien getroffen door malaria en stierven zeker 5500 Friezen. Ook Ameland werd getroffen.

De stormvloed is te vergelijken met de ramp in 1953 in Zeeland en Zuid-Holland, maar is in de vergetelheid geraakt. Toch is de ramp goed gedocumenteerd en ontstond in de jonge Nederlanden een gevoel van saamhorigheid elkaar te helpen.

Over dit onderwerp schreef Arnoud van de Ridder een kleurrijk en beeldend boek met veel onbekend fotomateriaal, topografische kaarten, onbekende dagboeken uit privé-archieven en andere collecties. Tot 1 februari 2025 kost het boek bij voorinschrijving € 19,95.  Daarna € 24,95. Het boek is te bestellen via arnoudvanderidder@gmail.com

  • Stormvloed 1825
  • Arnoud van de Ridder
  • € 19,95/  24,95
  • Februari 2025


zaterdag 25 januari 2025

Column - Belabberd nieuws en goed nieuws

Het Drents Museum is een prachtige museum. Ik kom er graag. De laatste keer was voor de Van Gogh tentoonstelling en de voorlaatste voor Frida Kahlo. Het museum weet tentoonstellingen kunstig en creatief aan te kleden en de stad erbij te betrekken met speurtochten, etalages in het thema, fietsroutes, muurschilderingen, lezingen en meer van dat soort versierselen. Ze werken samen met andere musea en weten zo fantastische tentoonstellingen binnen te halen.

Afgelopen nacht werd het museum beroofd. Barbaren veroorzaakten een dikke explosie met veel schade en ontvreemdden kunstschatten uit de tentoonstelling Drents Dacia. De Daciërs woonden zo’n 4000 jaar geleden in het huidige Roemenië. Die tentoonstelling met schatten uit het oude rijk Dacia, had ik nog niet gezien. Hij zou nog maar een week zijn, dus als ik dat nog wilde moest ik opschieten. En ik wilde wel. Maar het hoeft niet meer, hij is niet meer. Er zijn topstukken verdwenen, de tentoonstelling is bruut uiteen gereten. De directeur zal eerst wel gejankt hebben van verdriet, woede en machteloosheid, stel ik me zo voor, voor hij zijn collage van het Nationaal Historisch Museum in Boekarest moest bellen om te vertellen wat er gebeurd was. Die schijnt wit te zijn weggetrokken. Beeldgebeld, dus.


Wat moeten die etterbakken met dat spul? Verkopen kunnen ze het niet. Het lijkt wat teveel moeite om het alleen maar voor de goudwaarde te doen. Een opdracht dan? Van iemand die het kan betalen en die straks in zijn zwaar bewaakte kelder zo af en toe naar de gouden helm kan kijken? Ik word wat droevig van dit soort roverij. Voor Roemenië is het een enorme klap. De Roemeense gemeenschap is er kapot van, lees ik op het NOS nieuws. Laten kunstdetectives de mouwen maar opstropen.

Er is ook een beetje goed nieuws, van een ander museum, eentje hier op het eiland. Het luikje van de noordkant van de gevel van het Sorgdragermuseum, dat rond oud en nieuw verdween, is terug.
Klein en fijn nieuws, een opluchting.

Jeanet de Jong


Hoofdtooi als sieraad

Het boekje 'Hoofdtooi als sierraad' is uitgegeven bij een tentoonstelling over Amelander en Friese oorijzers in het Sorgdragermuseum in Hollum. De tentoonstelling was in juli en augustus van 1991. Hollum was is augustus 1991 Monument van de Maand met haar bijzonder mooie dorpsgezicht. De Amelander oorijzers wijken af van de Friese en dat wordt in dit boekje uit de doeken gedaan.

Toenmalig burgemeester Michiel Zonnevylle is de auteur.

  • Hoofdtooi als sieraad
  • Michiel Zonnevlle
  • Uitgegeven door Stichting De Ouwe Pôlle
  • 1991

vrijdag 24 januari 2025

Meeuwen Schelpen Meeuwen

Ton Verplanke schreef deze dichtbundel, die hij als ondertitel meegaf: "Gedichten gekust door de kust." In de bundel staan twintig gedichten van zijn hand, waaronder 'Artemis', 'Veertje', 'Zee is liefde' en 'Tegenwind'.

Mochtiemand wat meer gegevens hebben (zoals jaar van uitgave, door wie uitgegeven) dan hoor ik het graag.

  • Meeuwen Schelpen Meeuwen
  • Ton Verplanke

Open

Open
'Open' is een dichtbundel van Ton Verplanke (1936 - 2025), geboren in Nieuwvliet. Hij vond op Ameland zijn domicilie en daar is hij in januari 2025 gestorven. Hij studeerde aan de sociale academie en zijn eerste baan was in Hollum, in wat toen De Hoop heette, Zuiderlaan 1.

Sinds 2000 wijdde hij zich helemaal aan het kunstenaarschap in woord en beeld. Voor zijn huis aan de Yme Duneweg kon je zijn gedichten aantreffen op een krijtbord in de tuin.

  • Open
  • Ton Verplanke
  • Uitgeverij Vliedorp Houwerzijl
  • ISBN 978 94 6048 043 0


zondag 19 januari 2025

Te Koop - Kruistocht en Leeuwerik

Te Koop 2. Lees hier de eerste post in de rubriek. 

Wil je het boek kopen, reageer dan via een e-mailbericht en kom het boek afhalen en contant betalen op Westerlaan 8. We sturen niet op.

1- En nog zingt de leeuwerik - M. Renes-Boldingh. Lees hier meer over dit boek.

2- Kruistocht om het eiland - Age Scheffer. Lees hier meer over dit boek.


En nog zingt de leeuwerik, zonder stofomslag, goede conditie. € 17,50.

Boek in redelijke conditie, papier wat vergeeld. Stof omslag grotendeels aanwezig.
€ 9,--.

Er is ook een exemplaar in goede conditie, maar zonder stofomslag.
€ 9,--.

Column - Knurft

De transitie van Arriva naar QBuzz ging niet heel soepel en nog steeds ligt QBuzz in de luiers. De incheck automaat doet het nog niet, op Ameland gaan we al weken naar NHL Stenden en van Holwert naar Leeuwarden kun je niet met ov-pay inchecken. Op die ov-pay heb ik voor de bus naar Leeuwarden 34% korting op de ritprijs, een korting die ik met de ov-chipkaart niet krijg. Hopelijk leert QBuzz snel kruipen, lopen en bussen rijden zoals een goede busfirma betaamt. Zolang de apparaten niet werken reizen we gratis. Dat is dan weer een meevaller.


Afgelopen week reisde ik vanaf Zwolle met de trein naar Leeuwarden. De aankomsttijd was 16:14 uur en bus 66 vertrok volgens de reisinformatie ook om die tijd. Om die bus toch te halen schakelde ik de hulp in van de klantenservice van QBuzz. Althans dat probeerde ik. Het was druk, hoorde ik een mechanische stem aan de andere kant van de lijn zeggen en vervolgens kreeg ik een deuntje te horen, zo een die je bij de mindere computerspelletjes eindeloos hoort herhalen. Zo af ben toe werd het deuntje onderbroken door een melding. Dat ik van vierde in de wachtrij naar derde was gepromoveerd. Toen naar tweede en tenslotte stond ik op de eerste positie. Ik zou snel een medewerker aan de lijn krijgen en mijn probleem uit de doeken kunnen doen, in de hoop dat hij de chauffeur van lijn 66 zou bellen om een minuutje op mij te wachten. 


Na een kwartier in de wachtstand kwam er een andere stem met een andere mededeling. Iemand die wederom verkondigde dat het druk was. Het advies was de website te raadplegen en als ik tóch een medewerker aan de lijn wilde moest ik blijven hangen. Ik bleef hangen. Het duurde nog twintig minuten voor de trein Leeuwarden binnen zou rijden. Tot mijn verbazing kreeg ik, na minutenlang deuntjesterreur, te horen dat ik teruggezet was naar derde in de wachtrij. Na een nieuwe tien minuten stond ik weer op eerste positie en verwachtte elk moment een telefonist aan de lijn te krijgen. Maar nee, het bleef steken bij het advies naar de website te gaan, inclusief de mededeling dat, als ik tóch een medewerker wilde spreken, aan de lijn moest blijven. Ik bleef aan de lijn. Daarna bleek dat ik teruggezet was naar vierde in de wachtrij, met nog minder dan tien minuten te gaan. Deze ronde heb ik volgehouden tot ik de tweede was en toen waren we in Leeuwarden en heb ik opgehangen. De bus stond er nog, er stapte iemand na mij in. Misschien had zij wél de klantenservice te pakken gekregen. 


Deze zaterdag zit ik weer in de bus naar Leeuwarden. Het is mistig en opeens doemt er een autootje voor ons op, een 45-kilometer autootje, die overigens 30 rijdt. De buschauffeur haalt niet in, dat kan ook niet met deze mist. Achter het vehikel ontstaat een file van drie bussen. We passeren diverse parkeerhaventjes, maar de rijder van de kleine en langzame auto heeft niet in het hoofd ruim baan te maken voor de bussen. Kilometers rijden we achter de slak, tot hij eindelijk bij Stiens rechtsaf slaat. “Dat heeft ons zeven minuten gekost”, zegt de buschauffeur. Zo'n knurft die voor zulke vertraging zorgt, daar kan QBuzz dan weer niks aan doen. 


Jeanet de Jong

vrijdag 17 januari 2025

Ameland Boeken te koop

We starten een Te Koop rubriek, want we hebben heel veel Ameland Boeken te koop. Via via kregen we een doos vol met de mooiste Ameland Boeken te pakken en die zet ik hier nu de een na de ander in de etalage. Wil je het boek kopen, reageer dan via een e-mailbericht en kom het boek afhalen en contant betalen op Westerlaan 8. We sturen niet op.

De eerste vier: Buren, Nes, Ballum en Hollum toen & nu. Bekijk ze hier ook en lees wie ze heeft uitgegeven.

€ 5,-- per stuk, alle vier voor € 15,--


dinsdag 14 januari 2025

Nog eenmaal Kruiend IJs en Noorderlicht

Tekening Egbarta Veenhuizen
Team Kruiend IJs treedt nog eenmaal op met de voorstelling Kruiend IJs en Noorderlicht. De muzikanten-vertellers, technicus, regisseur en helpende handen gaan op één dag heen en weer naar de overkant en treden op zondagmiddag op in de doopsgezinde kerk in Holwert. 

Over Kruiend IJs en Noorderlicht

Het zou een avontuurlijke reis worden met grote kans op goede verdiensten, maar de walvisvaart van 1777 werd een drama. Hidde Kat was een goede gezagvoerder, maar hij moet door een achtbaan van emoties zijn gegaan. Wat begon met zin in avontuur en opgetogenheid om te ontdekken wat er achter de horizon ligt, werd een beproeving met onbeschrijflijke ontberingen, moedeloosheid, doorzettingsvermogen, overlevingsdrang, heimwee naar huis, verdriet om verlies en tot slot de vreugde na het weerzien van geliefden. 

Het verhaal van Kat, muzikaal gekoppeld aan die emotionele tuimeltrein, wordt vertolkt door Anne-Meta Kobes (zang en vertellen), Kees Poulus (zang en gitaar) en Jeanet de Jong (trekharmonica en vertellen).


Kruiend IJs en Noorderlicht

Doopsgezinde kerk

Stasjonswei 3 in Holwert

15:00 uur

Entree Vrije bijdrage

Reserveren via jeanet.de.jong@knid.nl






zondag 12 januari 2025

Aftrap Bunkerdag en bezoek aan boerderijbunker | Voorbereidingen Bunkerd...


Een club van zes van Ameland gaat op bezoek naar de boerderijbunker in Wassenaar.

Abonneer via deze link gratis op You Tube kanaal Ameland Vandaag en mis geen filmpje meer. Het filmpje is gemaakt met #LiefdevoorAmeland.

Column - Boerderijbunker

Het was glad, afgelopen zaterdag. We glibberden met de auto door de bocht bij de Reeweg. Met een clubje van vijf van Ameland plus een vrijwilliger die in Drachten woont en zich in Holwert bij ons voegde, gingen we naar Den Haag. Naar Wassenaar eigenlijk, naar de boerderijbunker die toenmalig Rijkscommandant Seyss-Inquart op landgoed Clingendael liet bouwen. Sinds 1982 is het landhuis het internationale kennis- en studiecentrum Instituut Clingendael, een kast van een huis met prachtige tuinen rondom. In de Tweede Wereldoorlog woonde de Rijkscomandant er. Hij liet in de oorlog op het landgoed, aan de Wassenaarseweg, een commandopost bouwen. Het werd in de vorm van een boerderij gegoten, maar was drie woonlagen en een kelder van beton. Met muren van 2,5 meter dik en een dakconstructie die ter plekke in de bekisting werd gegoten. De afdrukken van de stempels die het hout moesten ondersteunen zijn op zolder in de vloeren nog te zien. De nerven van de planken staan in spanten. Het gebeurde zonder hulp van kranen, met camouflagenetten om de bouw voor al te geïnteresseerde ogen te verbergen. 

Ik moet aan de constructie van onze vuurtoren denken, die uit gietijzeren platen bestaat, in delen vanuit de gieterij in Deventer naar het eiland werd vervoerd en op het duin bij Hollum werd geassembleerd. Dat was 1880 en moest toen ook zonder de mammoetkranen zoals we die nu kennen. De bouwers van de boerderijbunker stonden voor een soortgelijke uitdaging, maar nu vanwege het schuilhouden van de werkelijke functie van wat er gebouwd werd. Trappetjes, gangetjes, kamertjes, het mag allemaal met verkleinwoorden worden geschreven omdat het weliswaar veel, maar vooral klein en smal is.

Na de oorlog gebruikte de Nederlandse defensie het gebouw als communicatiecentrum en in de tijd van de Koude Oorlog als trainingscentrum voor het geval er een ABC-oorlog uit zou breken met atoomaanvallen of waarbij bacteriologische of chemische wapens gebruikt zouden worden. Als de sirene loeide werden de gasdeuren gesloten.

Het Bunkermuseum op Ameland doet mee aan Bunkerdag. Het is dit jaar op 24 mei. Op 5 mei vieren wie de Nationale Bevrijdingsdag, op 3 juni vieren we dat Ameland 80 jaar geleden werd bevrijd. De Amelander bevrijdingsvlag mag weer uit.
Niet alleen op 24 mei maar in de maanden mei en juni presenteren de Amelander Musea met medewerking van vele vrijwilligers een indrukwekkend programma. Er worden tal van activiteiten georganiseerd met tentoonstellingen, rondleidingen, fietsexcursies en met verhalen voor jong en oud op plekken met een geschiedenis.

Heel vaak hoor ik tijdens een fietsexcursie Verborgen Bunkers: “Ik kom hier al dertig jaar, maar dit wist ik allemaal niet.” Zet 24 mei maar alvast in je agenda en kijk wat er nog meer te doen is in die twee maanden. Het is heel interessant, dat beloof ik jullie. De bunkers in de Amelander duinen vormen het bewijs van de kwetsbaarheid van onze democratie en vrijheid. Dat is het weten waard.

Van het bezoek aan de boerderijbunker staat op het YouTube kanaal Ameland Vandaag een filmpje.


Jeanet de Jong

vrijdag 10 januari 2025

1883 - Reglement van de Doopsgezinde Gemeente te Nes op Ameland

Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 6 Maart 1883
Wie mag zich lid van de Gemeente noemen, wat doet de kerkenraad, hoe is die samengesteld, hoe vaak vergadert die en hoe werkt de stemming. Dat en meer staat beschreven in dit dunne boekje van acht bladzijden.

In 1897 zitten in de kerkenraad: J.B. du Buy, R. Brinkhuis, G. Rotgans, A. Brouwer en H. Riepstra.
  • Reglement van de Doopsgezinde Gemeente te Nes op Ameland
  • 1897
Hier is een exemplaar van te koop, iets beschadigd, nog goed leesbaar. Neem contact op voor meer informatie.



1850 - Jubelrede wegens vijftigjarige ambtsverrigting

Jubelrede
Jubelrede wegens vijftigjarige ambtsverrigting in de oude Vlaamsche Doopsgezinde Gemeente, op het eiland Ameland. Gehouden door Hendrik Yenzen de Jong, liefdedienaar. Op zijn Negen en Zeventigsten Verjaardag, den 17 julij 1842.

de jubelrede werd uitgesproken ter ere van zijn 50-jarige ambtsverrichting in de Jan Jacobsgemeente of de Oude Vlaamsche Doopsgezinde Gemeente op Ameland.

Hendrik IJnsen de Jong, op de kaft van de Jubelrede geschreven Hendrik Yenzen de Jong,  was een halfbroer van voorvader Jan IJnsen de Jong, getrouwd met Meinke Cornelis Kat. Dit huwelijk is nog door Hendrik ingezegend. Met dank aan Jesse Wiegersma voor die informatie. Meinke en Jan IJnsen zijn mijn (Jeanet de Jong) verre overgrootouders.

  • Jubelrede wegens vijftigjarige ambtsverrigting
  • Doopsgezinde Gemeente Ballum
  • 1850 
Geen kus


zaterdag 4 januari 2025

Vertel- en Muziek Agenda 2025

 

Vertel- en MuziekAgenda 2025

















2025

November
  • 21 november 2025 - Verhalenavond
  • 15 november 2025 - Verteldiner in Sier aan Zee
  • 14 november 2025 - Avond vol Verhalen - De Plaats Hollum
  • 13 tot en met 16 november 2025 - Expeditie Ameland, a storytelling adventure - Goede buren, verre vrienden
  • 13 november 2025 - Vrouwe Rixt - Moeder van Ameland, Oans Mim - Herenwegkerk Hollum - 20.00 uur
  • 9 november 2025 - Feuerspuren in Bremen
  • 5 november 2025 - Vrouwe Rixt - Moeder van Ameland, Oans Mim - Herenwegkerk in Hollum - 20.00 uur
September
  • 13 en 14 september - Open Monumentendag 
Augustus
  • 27 augustus 2025 - Strandpalen Verhalenpalenpad - 14.00 uur
  • 25 augustus 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 14.00 uur
  • 22 augustus 2025 - Lap Dag - Geboortedag van Olfert Pieter Lap (1801 - 1854)
  • 20 augustus 2025 - Strandpalen Verhalenpalenpad - 14.00 uur
  • 18 augustus 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 14.00 uur
Juli
  • 30 juli 2025 - Strandpalen Verhalenpalenpad - 14.00 uur
  • 28 juli 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 14.00 uur
  • 23 juli 2025 - Strandpalen Verhalenpalenpad - 14.00 uur
  • 21 juli 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 14.00 uur
  • 16 juli 2025 - Strandpalen Verhalenpalenpad - 14.00 uur
  • 14 juli 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 14.00 uur
  • 9 juli 2025 - Strandpalen Verhalenpalenpad - 14.00 uur
  • 7 juli 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 14.00 uur
  • 2 juli 2025 - Strandpalen Verhalenpalenpad - 14.00 uur
Juni
  • 30 juni 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 14.00 uur
  • 25 juni 2025 - Strandpalen Verhalenpalenpad - 14.00 uur
  • 23 juni 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 20.00 uur
  • 22 juni 2025 - OPTIE - Vrouwe Rixt - Moeder van Ameland, Oans Mim in Doopsgezinde kerk in Leeuwarden - 15.00 uur
  • 20 juni 2025 - Vrouwe Rixt - Moeder van Ameland, Oans Mim in de Vermaning in Nes - 15.00 uur
  • 18 juni 2025 - Strandpalen Verhalenpalenpad - 14.00 uur
  • 16 juni 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 14.00 uur
  • 14 juni 2025 - Geboortedag Hidde Dirks Kat - Kat Dag (1747 - 1824)
  • 9 juni 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 14.00 uur
  • 2 juni 2025 - Verhalenpad van Hidde Kat - 14.00 uur
Mei
  • 18 mei 2025 - TreVi speelt app het Sam Sam Festival in Tytsjerk - 13.00 - 17.00 uur
  • 5 mei tot 3 juni - Bunkerdag en Bevrijdingsfeest
April
  • 13 april 2025 - Première - Vrouwe Rixt - Moeder van Ameland, Oans Mim - 14.30 uur Herenwegkerk Hollum
Maart

Stikje Amelands - Beskuut

De Leeuwarder Courant het de prachteche rubriek Stikje, un kó’tte column in ut Fries. Al un paar keer had ik wat in ut Amelands opstuurd, maar deer wille se nôch niët an. “Dan set ik ut toch op mien ègen blog!” docht ik, niët for iën gat te fangen. Asing tebek bij de LC as columnist in ik hier met mien Stikje Amelands. Un goëd begin fan ut nije jaar!


Ut falt trouwens lang niët met om Amelands te skrieuwen. Ut meeste last hêwwe je fan de automatische spellingscorrectie. Dië wil al dië Amelandse woa’den niët en maakt van woa’den worden en as je niët goëd oppasse ferbetert hij ut fluch, foardat je ut siën hewwe. Amelands skrieve is un kwestie fan Woa’deboek naast je op tafel in fèèf keer korrizjeare.
Guster waar de ge’boartedâch van oans Greetje. Ut hat hor 76ste fer’jaardech weze mótten. Over hor skreef ik mien ea’ste Stikje Amelands.

Beskuut
Sus en ik wille ’n beskuutke met ea’dbeikes ete. As sij horres smeart rolt dië met ea’dbeien in al op’e groan. Ik gaan op ‘e knibbels in soek alles op. “Je kinne hier omme’s fan’e groan ete!” In dat is bij sus ok soa. “Ik hè nôch noait soa’n lekker beskuutke hat”, seäd se na ’n ea’ste hap. Sêg ik: “Dan smiete je fanôf nou toch altieten je beskuut op’e groan!”


Jeanet de Jong